www.weyerman.nl

dinsdag 21 september 2021 – Wees zo goed, beste vrienden, om zaterdag 15 januari 2022 vast in uw agenda te plaatsen.

We doen er alles aan om de januarivergadering ‘op verplaatsing’ te organiseren. We zijn in gesprek met de beheerders van een prachtlocatie in Breda, maar een definitief antwoord wordt pas tegen het eind van de maand verwacht. Door het bestuur is overigens al een lijstje met mogelijk alternatieve locaties aangelegd.

De sprekers voor januari 2022 zijn de sprekers die we in een eerder bericht al hadden genoemd: Renée Vulto, Paul Smith en Jan Bruggeman. We hopen u allen in goede gezondheid en met aangewakkerde nieuwsgierigheid op 15 januari ‘live’ te mogen begroeten. – Peter Altena, namens het bestuur

zondag 19 september 2021 – Dankzij Google Alerts en diverse tipgevers komen er iedere week nogal wat websites voorbij met opmerkelijke berichten over de lange 18e eeuw. De oogst van deze week is zoals altijd een allegaartje en gaat vergezeld van een portret van een 18e-eeuwer. Vorige week was het de jurist Lieve Geelvinck, heer van Castricum, Mijnden, de beide Loosdrechten, Backum en Croonenburg. Maar bovenal burgemeester van Amsterdam. Hij overleed aan ‘een opstopping van waater in de nieren, naar agt daagen elendig geleeden te hebben’. Deze keer is het een schilder uit het Kleefse, die vanuit Amsterdam met zijn portretten landelijke bekendheid verwierf. 

Weyerman over Gregorio Leti

woensdag 15 september 2021 – Gregorio Leti (1630-1701) was een uitermate productief gechiedschrijver. Zijn leven was behoorlijk complex, maar heel kort samengevat verliep het als volgt. Leti werd geboren in Italië. Daar genoot hij een degelijke opleiding, onder meer op een Jezuïetencollege, maar priester wilde hij niet worden. Later in zijn leven werd hij zelfs protestant en ook verliet hij Italië. Na enkele jaren aan het Franse hof stak hij over naar Engeland, waar hij in 1680 aan het hof van Karel II emplooi vond. 

Leti schreef meerdere boeken over onderwerpen en personen uit de Engelse geschiedenis. Een ervan schoot Karel II in het verkeerde keelgat. Leti vond het daarom in 1683 raadzaam naar de Republiek te vluchten. Daar bleef hij tot zijn dood in 1701. Al tijdens zijn leven werd hem verweten dat zijn werk niet heel betrouwbaar was. Dat is ook hoe er tegenwoordig over zijn werk geoordeeld wordt.

zondag 12 september 2021 – Dankzij Google Alerts en diverse tipgevers komen er iedere week nogal wat websites voorbij met opmerkelijke berichten over de lange 18e eeuw. De oogst van deze week is zoals altijd een allegaartje en gaat vergezeld van een portret van een 18e-eeuwer. Vorige week was het godsdienstleraar Willem Anthony van Vloten, die vanaf 1775 werkte aan een nieuwe Bijbelvertaling. De kerk gaf er geen goedkeuring aan wegens de ‘nieuwigheden in zijnen arbeid’. Deze keer is het een staatsgezinde burgemeester van Amsterdam, wiens tweede vrouw doorging voor de rijkste vrouw van de stad. Hij staat zelf bekend als een geliefd maar machtig privé-bankier.

‘De raazerny der liefde‘

woensdag 8 september 2021 – In Den Echo des Weerelds staat een lang, frivool gedicht met de titel ‘De raazerny der liefde’.^[1] Het vertelt over Sara, die dag en nacht bewaakt wordt door haar echtgenoot omdat ze dol is op mannen. Wanneer hij komt te overlijden, laat ze zich helemaal gaan. ‘Ten minsten eens per Maand [moet zij] veranderen van Haan’. 

De kapelaan spreekt haar aan op haar gedrag, maar zij zegt dat ze er niets aan kan doen, want zij is lang geleden gebeten door een dolle hond. Men raadde haar toen aan zich te baden in het zoute zeewater. Dat deed zij, maar zij sloeg uit schaamte haar handen voor haar lichaam. Gelukkig genas ze, maar de plek die zij bedekte met haar handen, behield zijn razernij. 

Aanvankelijk dacht ik dat dit gedicht een vertaling was van een van de Contes van Jean de La Fontaine, maar geen van de vertellingen van de Franse dichter komt overeen met de inhoud van dit gedicht. Was het dan toch een oorspronkelijk gedicht van Weyerman?

zondag 5 september 2021 – Dankzij Google Alerts en diverse tipgevers komen er iedere week nogal wat websites voorbij met opmerkelijke berichten over de lange 18e eeuw. De oogst van deze week is zoals altijd een allegaartje en gaat vergezeld van een portret van een 18e-eeuwer. Vorige week was het de kunstschilder David van der Plas, door Weyerman Vander Plaas genoemd, die lange tijd bij boekverkoper Pieter Mortier bijverdiende door de ‘proeven van de Bybelsche tafereelen’ te corrigeren. Deze keer is het een predikant met een lodderoog. Hij begon zijn carrière in Waddinxveen, maar moest de kansel al snel verlaten. Zijn parafrase van de Statenvertaling van de Bijbel oogstte zowel veel lof als veel kritiek.

Een desolaat landschap

woensdag 1 september 2021 – In 1730 begon in de Republiek een golf van vervolgingen van ‘sodomieten’. Weyerman rook een kans op financieel gewin en bracht een traktaat uit over de bedreigingen van dit zondige gedrag. Vanaf 22 juli was zijn Godgeleerde, zeedekundige en historiesche bedenkingen, over den tekst des apostels Pauli […] Romeynen I Kap. v. 27 te koop.

Het is de vraag of dit werkje, dat voor rekening van de auteur werd uitgebracht, een succes was. Waarschijnlijker is, dat het heeft bijgedragen aan het financiële debacle dat Weyerman eind 1730 deed besluiten om Amsterdam voor Vianen te verruilen. Er zijn tegenwoordig nog maar drie exemplaren van bekend en het is nog niet gedigitaliseerd.^[1]

Voor wat de ingenomen standpunten betreft, is dat laatste niet erg: Weyermans stellingname is uitermate orthodox en geeft het huidige stadsbestuur van Abdera voldoende munitie om het naar hem vernoemen van zelfs maar een steegje in Breda tot in lengte van dagen af te kunnen schieten. Maar voor iemand die niet meteen de behoefte voelt om de vroeg-achttiende-eeuwse normen en waarden de hedendaagse maat te nemen, vormt het boekje interessant studiemateriaal. Waar haalde Weyerman zijn ideeën vandaan?

zondag 29 augustus 2021 – Dankzij Google Alerts en diverse tipgevers komen er iedere week nogal wat websites voorbij met opmerkelijke berichten over de lange 18e eeuw. De oogst van deze week is zoals altijd een allegaartje en gaat vergezeld van een portret van een 18e-eeuwer. Vorige week was het Daniël Wyttenbach, vanaf 1799 hoogleraar klassieke talen in Leiden. Na zijn emeritaat trouwde hij met zijn assistente, te weten de dochter van zijn zus. Deze keer is het een Amsterdamse portretschilder, die zich ook waagde aan het decoratieve schilderwerk voor de poppenhuizen die zijn vrouw maakte. 

Elisabeth Strouven (1600-1661) over haar leven met God, de duivel en de mensen

dinsdag 24 augustus 2021 – In Nijmegen, Museum Het Valkhof, is de pest voorbij. In een fraaie expositie was er aandacht voor de pandemie der pandemieën.

In het begin van de maand trakteerden twee sprekers ons – de zuidelijke afdeling van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde – op inleidingen die ertoe deden. Om te beginnen Johan Oosterman, hoogleraar oudere Nederlandse Letterkunde in Nijmegen. Hij hield een voordracht over de ontwikkeling van de pest en de weerklank ervan in beeld en tekst in de late Middeleeuwen. Daarna was de beurt aan Ad van Iterson, de bewerker van de autobiografie van de Maastrichtse Elisabeth Strouven. Hij gaf zijn heldin het volle pond.

zondag 22 augustus 2021 – Dankzij Google Alerts en diverse tipgevers komen er iedere week nogal wat websites voorbij met opmerkelijke berichten over de lange 18e eeuw. De oogst van deze week is zoals altijd een allegaartje en gaat vergezeld van een portret van een 18e-eeuwer. Vorige week was het David Ruhnken, ofwel Ruhnkenius,  een Leidse classicus en filoloog.  Naar verluidt was hij geen studeerkamergeleerde, maar een levensgenieter. Deze keer is het wederom een Leidse prof, al begon hij zijn Nederlandse carrière in Amsterdam. Nadat zijn huis bij de Leidse buskruitramp in 1807 in puin kwam te liggen, verhuisde hij naar Oegstgeest.