Koning Willem I: koning-koopman of verlicht despoot?

Publieksdag UCEMS over de Oranjes en de weg naar de monarchie

vrijdag 9 januari 2015 – Willem Frederik van Oranje-Nassau (1772-1843) had stadhouder van de Republiek moeten worden. Maar hij werd koning van het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden.

Willem I staat te boek als een moderne koning. Hij liet kanalen en wegen aanleggen, bevorderde industrie en nijverheid en schiep financiële instellingen als de Nederlandsche Bank en de Algemene Nederlandsche Maatschappij ter Begunstiging van de Volksvlijt. Het is deze Willem I die een plaats kreeg in de Canon van de Nederlandse Geschiedenis. Als enige Oranje naast Willem de Zwijger.

Toch was er veel aan deze toekomstgerichte vorst ouderwets en 18e-eeuws. Zijn administratieve wijze van besturen, zijn slecht ontwikkelde gevoel voor politiek, en vooral de manier waarop hij godsdiensten en kerken behandelde – het was allemaal stevig geworteld in opvattingen en praktijken van het Ancien Regime. Niet voor niets is Willem I ook een (verlaat) verlicht despoot genoemd.

Jeroen Koch, de schrijver van Koning Willem I 1772–1843 (Boom, 2013), is één van de sprekers op de jaarlijkse publieksdag van het Utrecht Centre for Early Modern Studies (UCEMS). Hij probeert antwoord te geven op de vraag in hoeverre Willem I een achttiende-eeuwse vorst was, gezeteld op een negentiende-eeuwse troon. Was hij koning-koopman of verlicht despoot?

Publieksdagen zijn bedoeld om het grote publiek kennis te laten maken met het onderzoek van het UCEMS. Dit keer is het thema De Oranjes en de weg naar de monarchie. Het is dit jaar namelijk 200 jaar geleden dat de zoon van de in ballingschap gestorven stadhouder Willem V als koning werd ingehuldigd. Er wordt stilgestaan bij de vraag hoe de Republiek der Nederlanden een koninkrijk kon worden met een Oranje als monarch. Blijken zal dat de Oranjes al ten tijde van de Republiek koninklijke ambities hadden.

Behalve Jeroen Koch staan de volgende sprekers op het programma:

• David Onnekink – Koning van Holland? De quasi-monarchie van de Oranjes in internationale context
• Liesbeth Geevers – De prinselijke stadhouder: een erfelijk stadhouderschap vanaf Maurits?
• Margriet van Eikema Hommes – De vorstelijke lichtsymboliek in de Oranjezaal, Huis ten Bosch.

¶ De UCEMS Publieksdag 2015 is op zaterdag 17 januari 2015 (inloop 12.45-13.00u). Locatie: Universiteitsbibliotheek Utrecht (De Eetkamer), Drift 27, Utrecht. Toegang gratis (wel aanmelden). Het programma vind je hier.