Sic transit gloria mundi

Sic Transit Gloria Mundizaterdag 9 mei 2015 – Majesteitsschennis was ook in de 18e eeuw een populaire bezigheid. Je hebt er snel de lachers mee op de hand en je tegenstanders op de kast. Altijd raak. Nog steeds dwingt de prent waarop stadhouder Willem IV als Gelders zwijn wordt afgebeeld, respect af: niet alleen grappig en venijnig, maar ook nog eens heel erg gewaagd. Ôh! Die durft!

Aanvankelijk dacht ik dat bovenstaande prent ook een staaltje majesteitsschennis is. Je ziet immers de stadhouder dreigend zwaaien met een getrokken zwaard terwijl de bloedspatten je bij wijze van spreken om de oren vliegen. Wat moet hij zich als een vervaarlijk monster hebben getoond op het hoogtepunt van de controverse tussen de orangisten en de patriotten.

Maar als je de prent – gemaakt door James Gillray en op 1 november 1787 in Londen uitgegeven door Samuel William Fores – goed bestudeert, blijkt dat de maker het niet alleen op Willem V had gemunt. ‘Sic transit mundi’ staat erboven: zo vergaat ‘s werelds roem. Alle machthebbers die destijds een deuntje meezongen op het wereldtoneel, worden te kijk gezet.

De spotprent heeft als onderschrift Amsterdam in a dam’d predicament, – or – The Last Scene of the Republican Pantomime. Hij toont hoezeer de patriotten in Amsterdam in paniek zijn geraakt na het herstel van Oranje in 1787. Op het toneel richt Willem V een bloedbad aan onder de patriotten, die zoals gewoonlijk als kikkers worden voorgesteld. Enkele kikkers bieden de prins geschenken aan: een vat boter, een vat jenever, de sleutel waarop ‘stadhouder’ staat en een teil met melk. Op de achtergrond, links achter de stadhouder, laat Wilhelmina van Pruisen een stel kikkers haar achterwerk kussen.

Uit de loge linksboven hangt Catharina de Grote ver voorover om de sultan van Turkije voor rotte vis uit te maken. Intussen knijpt keizer Jozef II schalks in haar borsten. Rechts in loges zitten Lodewijk XVI en zijn gekke Engelse collega George III. De orkestbak is de hel, waarin de Frederik de Grote op zijn fluit blaast en duivels musiceren. Sic transit mundi. Alle machthebbers van het Ancien Régime maken er een potje van.— RvV

Dit bericht is geplaatst in Uncategorized. Bookmark de permalink.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.