Altijd weer die eer

Over het tragisch leven van Alexander Philip van der Capellen (1745-1787)

9200000038475278vrijdag 17 juli 2015 – De schoenen van Alexander Philip van der Capellen knelden onophoudelijk. Hij werd zijn leven lang heen en weer geslingerd tussen met elkaar strijdende loyaliteiten.

Onlangs verscheen bij Verloren in Hilversum een fraaie biografie over déze Capellen, geschreven door Jacques Baartmans, die een paar jaar geleden een mooi boek schreef over Capellens broer, de felle patriot Robert Jasper van der Capellen tot den Marsch. Terwijl broer nog gewoon bij verstek tot de dood veroordeeld werd, daar raakte Alexander Philip tussen de raderen en stierf een roemloze dood. 

Alexander Philip kwam op jonge leeftijd als kamerheer in dienst van stadhouder Willem V. Alles ging goed, totdat de politieke tegenstellingen in de Republiek verhit raakten. In de kring van Willems vijanden behoorden Alexander Philips broer en neef Joan Derk. De Dordtse burgemeester Cornelis (‘Kees’) de Gijselaar kwam bij Alexander Philip op bezoek om naar de welstand van mevrouw te informeren. Deze contacten ontgingen het hof niet en de kamerheer raakte onder verdenking. Achter de rug van Alexander Philip werd gefluisterd, in pamfletten regende het verdachtmakingen en zelfs de goeiige Willem kreeg last van ongemak als hij de kamerheer sprak.

Maar Capellen trok – zeker achteraf gezien – ongelukkige conclusies: hij wilde en eiste genoegdoening van de stadhouder, die moest en zou zijn aangetaste reputatie in het openbaar zuiveren. Willem weigerde voorzichtig en Capellen werd in zijn verlangen naar eerherstel steeds radicaler en onverdraagzamer. In sommige brieven die hij de stadhouder schreef, komt het woord ‘eer’ tien keer voor.

Ongelukkig genoeg werd hij, bij al zijn zelf gevoelde trouw aan de prins, door de anti-stadhouderlijke Staten van Holland in de gevaarlijke maand september 1787 benoemd tot commandeur van Gorinchem. Voor de Pruisen was Gorinchem, goed bewapend, maar slecht bemand, een zacht eitje en de commandant werd meegevoerd naar Wezel, waar hij in het gevang gegooid werd.

Willem liet zich aan dit bizarre lot van zijn oud-kamerheer weinig gelegen liggen en zo werd de orangistische Capellen een van de befaamdste slachtoffers van de hulp die de Pruisen de prins boden. De stadhouder moet in de loop van de jaren een geweldige hekel hebben gekregen aan de man die even terecht als drammerig altijd weer zijn eer in het geding bracht en in 1787 de verkeerde achternaam droeg.

Heel bijzonder en extreem bruikbaar zijn de bijlagen die Baartmans aan het vlot vertelde, nauwgezette levensverhaal toevoegde: twee teksten van Capellen, waarin hij zijn eer verdedigde en toelichtte waarom hij had gedaan wat hij gedaan had. We komen dan op de huid van de strijd om de eer. — PA

¶ Jacques Baartmans, Alexander Philip van der Capellen (1745-1787). De tragische lotgevallen van een dienaar van prins Willem V. Hilversum, Verloren 2015. ISBN 9789087045067. Prijs: € 23 (222 blzz.).

Dit bericht is geplaatst in Uncategorized. Bookmark de permalink.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.