Geschiedenis van de Vrijmetselarij

maandag 30 mei 2016 – Als we Kersteman mogen geloven is Weyerman vrijmetselaar geweest. Nu had Kersteman geen gebrek aan fantasie – dat is nu eenmaal het handelswaar van een broodschrijver – en dus is het lidmaatschap op z’n zachtst gezegd twijfelachtig. Niettemin schreef Weyerman diverse keren over de Orde van Vrijmetselaren, die in 1717 in Engeland als genootschap zou zijn opgericht. Hij is in Nederland een van de eersten die erover schreef.

Wie de 18e eeuw bestudeert, kan eigenlijk niet om de Orde heen. Veel 18e-eeuwers zijn er immers lid van geweest. Leerling, gezel of meester: ze hebben allemaal wel een inwijdingsritueel meegemaakt. Op de hier afgebeelde Franse prent (even erop klikken, dan zie je ‘m in het groot) is het inwijdingsritueel behorend bij het meesterschap afgebeeld. Links wachten drie kandidaten op hun beurt, liggend op de grond. Een deken bedekt hun ogen, waardoor ze niet zien wat er in het midden van de ruimte gebeurt. Daar ligt kandidaat nummer vier, eveneens in duisternis.

De prent maakt momenteel deel uit van de grote overzichtstentoonstelling over de Orde van Vrijmetselaren in de Bibliothèque Nationale, waar zich een van de grootste maçonnieke collecties ter wereld bevindt. Circa 450 stukken liggen daar tot 24 juli 2016 in de vitrines, nu eens uit eigen collectie, dan weer van andere instanties of particulieren. Thema’s zijn: de oorsprong van de vrijmetselarij, de geschiedenis van de vrijmetselarij in Frankrijk, symbolen en ritualen, de relatie met religie, filosofie en politiek, vrijmetselarij en kunst, legenden.

In het Musée de la franc-maçonnerie, eveneens in Parijs, is een tweede expositie aan de vrijmetselarij gewijd: Templiers & francs-maçons. De la légende à l’histoire. Daar kun je tot 23 oktober terecht. Hup, naar Parijs dus. —Rietje van Vliet

¶ Wie Parijs te ver vindt, kan op de website van de Bibliothèque Nationale terecht, waar eveneens veel te zien en te lezen is over de vrijmetselarij. Er is ook een catalogus over verschenen: Pierre Mollier, Sylvie Bourel en Laurent Portes, La franc-maçonnerie (BnF 2016). ISBN 978-2717726992. Prijs €45 (344 blzz).