woensdag 25 mei 2016 – De afdeling Bijzondere Collecties van de Leidse UB heeft onlangs een veilingcatalogus uit 1792 gekocht. Op zichzelf is dat geen groot nieuws, wel dat het gaat om de catalogus van Cornelis Heyligert die in 1791/1792 failliet was gegaan. De UvA bezat al een incomplete catalogus van deze Leidenaar, maar nu is er een complete catalogus voor onderzoek beschikbaar.
De catalogus bevat een uitvoerige beschrijving van wat er in de drukkerij aanwezig was. Met veel illustraties van broodletters, initialen, krullen, drukkersmerken, ‘stoppertjes’ en ander illustratiemateriaal. Heyligert bezat de grootste drukkerij van Leiden. Dat was niet zijn eigen verdienste: hij was getrouwd met Maria Boot, dochter van Willem Boot en Maria Kettenis. Deze Willem Boot had in de Zonneveldsteeg een enorm drukkersimperium opgebouwd, dat in 1787 via vererving in handen kwam van zijn dochter en schoonzoon.
Cees Heyligert was een geklofte jongen. Een intrigant, een baantjesjager. Dankzij zijn vriendschap met Cornelis van Hoogeveen Jr, de tambour maître van het genootschap Kunst Wordt Door Arbeid Verkregen, was hij alom aanwezig in het Leidse culturele leven. Het tweetal had er een sport van gemaakt om plaatsgenoot Jan le Francq van Berkhey te plagen en te jennen. Die deed overigens in pesterijen niet onder voor de twee ‘apekezen’.
In de roerige jaren tachtig manifesteerde Heyligert zich als een actief patriot. Hij drukte veel gelegenheidswerk van de latere radicale voorman Pieter Vreede en ook het lokale vrijcorps leverde Heyligert meerdere opdrachten. Hij marcheerde zelf mee met het corps. In september 1786 werd hij als een van de twee Leidse sergeanten in Utrecht beëdigd: daar hadden diverse vrijcorpsen zich verzameld voor de gezamenlijke strijd tegen de stadhouderlijke troepen bij Hattem en Elburg.
Met zijn erfenis in 1787 leken zijn gloriedagen te zijn aangebroken. Helaas nam de politieke conjunctuur een wending: de stadhouder werd in ere hersteld en de patriotten hadden het nakijken. Zelf hoefde Heyligert niet te vluchten – daarvoor was hij te veel een meeloper – maar zijn loopbaan ging bergafwaarts. Begin 1792 werd in de krant de executieveiling van zijn letters en drukkers- en boekbindersgereedschappen aangekondigd. De Leidse drukkerssfirma’s van David Du Mortier & Zoon en van Leendert Herdingh werden de nieuwe eigenaren.
In 1795, met de uitroeping van de Bataafse Republiek, begon er een frisse democratische wind vanuit het zuiden te waaien. Heyligerts voormalige politieke vrienden kregen het weer voor het zeggen. Zij beloonden hem voor zijn trouw en benoemden hem tot corrector op de Hollandse drukkerij te Den Haag. Verongelijkt over die geringe positie die hem was toegedacht, liep hij er de kantjes van af. Al zijn pogingen om hogerop te komen hadden een averechts effect. Hij stierf in armoe.— Rietje van Vliet
¶ Zie mijn ‘Cornelis Heyligert (1743-1803): apekees, intrigant en baantjesjager’, in: Leids jaarboekje 2010. Met dank aan Anton van der Lem, conservator oude drukken van de UB Leiden, die bovenstaande scans uit de nieuwe aanwinst toestuurde.
RSS - berichten