Voord, scheigrep, vlierpot, kalmink en sergie

Over ‘De hoofdige boer’ van A.C.W. Staring (5)

Zo The Mieterszondag 21 augustus 2016 – De bespreking van Starings gedicht ‘De hoofdige boer’ loopt voor mijn leerlingen het liefst uit op een drietal krachtige en onthoudbare beweringen over het gedicht. Rijmschema zus, motieven zo, dichter kind van zijn tijd, kenmerken van de tijd in het gedicht.

Als ik het gedicht voorlees, lees ik de eerste zes regels een beetje blufferig voor, erna kies ik voor de voorleestoon van de winteravond. Hoe ik me ook aanstel, de leerlingen struikelen over een groot aantal, voor hen duistere woorden. Zij vinden geen vreugde in woorden als duiker, voord, scheigrep, tempelschaar, sermoen, slibkuil, baai, offerand, vlierpot, kalmink, segie, knubbelstok. Dat het woord ‘drop’ gebruikt wordt, biedt wat schrale troost.

Het voorkomen van een groot aantal ‘moeilijke woorden’ is voor veel lezers een grote handicap. Zeker voor jonge lezers, van wie er velen zijn opgevoed met de gedachte dat wie een moeilijk woord gebruikt dat doet om de anderen buiten te sluiten. Kun je het niet gewoon zeggen? Het Jeugdjournaal heeft generaties kinderen wereldwijs en woordarm gemaakt. Maar met mijn imitatie van de oude Paai Stuggink in de voorafgaande zinnen, sla ik op dit moment de plank mis. Ik ken de meeste woorden namelijk ook niet, al kan ik ze via het WNT of internet gemakkelijk vinden.

Mij lijkt dat Staring hier niet wil laten zien hoe knap hij is en hoe dom wij. De mannen en vrouwen, jongens en meisjes, die naar het gedicht ‘De hoofdige boer’ luisteren, gaan niet tijdens het beluisteren met de smartphone op zoek naar betekenis. Dat is en was ook niet de bedoeling, lijkt me.

Wat Staring hier doet, is dat hij ‘oude’ woorden, die bijna de vergetelheid inschieten, redt. De betekenis van ‘kalmink’ en ‘sergie’ komt voor de luisteraar later wel, beide woorden zijn er weer even. Het behoud van deze woorden loopt parallel aan het behoud van de volksverhalen, waarvoor in het kielzog van Grimm ook regionalisten als Staring en de talloze schrijvers in de Geldersche Volksalmanak zich inzetten.

Het gebruik van obscure woorden staat niet alleen in dienst van de woordreddingsbrigade, maar met deze woorden wordt ook een voorbije wereld tot leven gebracht. Mieters! Pollens! Vet en helemaal chill! De woorden scheppen de kleur van een andere tijd.— Peter Altena

Dit bericht is geplaatst in Uncategorized. Bookmark de permalink.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.