Nieuw licht op Dirk Schelte
vrijdag 10 februari 2017 – In het gerestaureerde Panpoëticon Batavûm is een eervol plaatsje gereserveerd voor Dirk Schelte. Dirk wie? Die Dirk dus! Riet Schenkeveld-van der Dussen, met emeritaat maar met dieselkracht, schreef voor het Pan een kleine biografie over Schelte, juwelier, taxateur en ook nog dichter. Zijn Rym-werken beslaan 1048 bladzijden. Wat Schenkeveld-van der Dussen over Schelte schrijft, smaakt naar minder en meer.
Ga maar na: Schelte haalde volgens haar het niveau van Huygens niet en het schrijven van versjes was zijn geliefd tijdverdrijf, kwalificaties die Schelte aanbevelen voor degradatie naar de vergetelheid. Ga maar beter na: Schelte correspondeerde met Balthasar Bekker en de dichteres Cornelia van der Veer en zijn Rym-werken bieden ‘een zeldzaam en verrassend kijkje in het burgerbestaan’, nog maar even blijven dus.
Schenkeveld-van der Dussen kwam in een artikel voor Nederlandse Letterkunde op zichzelf terug: ‘Dirk Schelte (1639-1714). De informele sociabiliteit en bijbehorende poëtica van een rijmer’ (in: Nederlandse Letterkunde 21 (2016), p. 209-233.) Het artikel begint met een rechtvaardiging van het onderzoek.
Die rechtvaardiging zet opmerkelijk retorisch in. De lezer met tegenzin in Schelte wordt op zijn wenken bediend – het grote vergeten zou Dirks verdiende loon zijn: ‘hijzelf zou blijkens zijn ‘Voorreeden’ daar alle begrip voor hebben’, aldus Schenkeveld-van der Dussen (alsof het hier niet gewoon om een bescheidenheidstoop gaat) – en ook weer niet: ‘Toch verdient hij enige aandacht.’ Toch, enige, het loopt niet over van lust.
De zin zit uiteindelijk in de lectuur van het artikel zelf, waarin de poëtica van Schelte getypeerd wordt en zijn rol als netwerker nader wordt bepaald. In dit opzicht sluit het onderzoek van Schenkeveld-van der Dussen prachtig aan bij het onderzoek dat Erna E. Kok wijdde aan de netwerkende schilders in de Gouden Eeuw. Een prachtig boekje, Netwerkende kunstenaars in de Gouden Eeuw, geschreven door Erna Kok en uitgegeven door Verloren.
Na lezing van het inspirerend artikel over Schelte vroeg ik me af wanneer die Dirk eigenlijk stierf. In het artikel legde hij in 1714 het loodje, in het Panpoëticon een jaar later. Misschien is daarmee ook de waarde van het Pan nauwkeurig bepaald: wie het Pan haalt, leeft langer. —Peter Altena