Voetnoot 79

De Rechtbank der Koekoeken

donderdag 1 november 2018 – Een bonte stoet van bedrogen mannen verschijnt voor Radamant, rechter in de onderwereld.1 In twee afleveringen in het tijdschrift De Doorzigtige Heremyt doet Weyerman verslag van de verschillende rechtszaken.2 Achtereenvolgens krijgen we de verhalen van twee Italianen, twee Spanjaarden, een Fransman, een Duitser, twee Britten, twee Quakers en twee advocaten.

De mannen zijn niet alleen door hun vrouw bedrogen, maar zij hebben daarna ook het leven verloren. Iedere zeven jaar komen deze schimmen zich beklagen over hun echtgenotes.

De eerste Italiaan had een vrouw van goede huize. Hij betrapte haar echter met een andere man in bed. Hij doodde de man en verwerkte zijn lichaam in een pastei en zette die zijn vrouw voor. Zij at enige dagen van de pastei, maar nam wraak door haar man met een dolk te doden.

De tweede Italiaan nam een huurmoordenaar in dienst om de minnaar van zijn vrouw te doden, maar zij bood de huurmoordenaar een hoger bedrag, waardoor de echtgenoot zelf werd gedood.

Zo is ook de teneur van de andere verhalen. De een heeft zich dood gedronken, omdat hij de spot niet langer kon verdragen en een ander is tijdens het duel met zijn rivaal gedood.

De mannen eisen genoegdoening, maar Radamant heeft helemaal geen medelijden met hen. Hij neemt het de eerste Italiaan zelfs kwalijk dat hij het avontuurtje van zijn vrouw niet door de vingers kon zien, terwijl de man zelf zich amuseerde met de dienstmeisjes. Zo is er voor elke man wel een weerwoord. Aan het eind wordt het Radamant allemaal te veel. Met een hese stem schreeuwt hij tot de tweede advocaat:

Weg, weg met dat vee! heeft de Hel uw noch niet gezuyvert van de dolle buyen der rechten? Weg, weg met dien onbescheyden kaerel onder de wynmoer der koekoeken, op het onderste van den bodem van Plutos Heydelbergs wynvat, en laat hem daar pleyten pro diabolo, tot dat hem de gal barst gelyk als de groove snaar van de Schouwburgs bas. Wat een nar, die na dat hy zelfs Assuradeurs en boerenschouwers heeft verstrikt, zich laat bedriegen door een wyf!

Radamant wil stoppen met zijn ambt en draagt het over aan zijn neef Beëlzebub, Heer der Vliegen, maar die vindt zich te oud daarvoor en stelt voor dat Satan het ambt voortaan zal uitoefenen. Maar ook Satan bedankt voor de eer. Hij kent het mensdom maar al te goed, sinds hij Eva verleidde.

Weyerman maakte voor ‘De Rechtbank der Koekoeken’ dankbaar gebruik van The Trial of Cuckolds van Thomas Brown.3 De Engelse tekst is veel uitgebreider. Er verschijnen veel meer mensen voor Lucifer, onder anderen een Nederlander en een dichter. Ook het slotvers is in de Engelse tekst langer. Thomas Brown eindigde met onderstaande terzine; Weyerman rondde zijn tekst af met een distichon.

Thomas Brown, The Trial of Cuckolds.
For since their Grandame Eve in Eden fell,
The Sex has learnt the damning Trade so well,
Where e’er that rules, there’s little Need of Hell.

Jacob Campo Weyerman, ‘De Rechtbank der Koekoeken’.
De zachte kunne is zo doorsleepen in dat spel,
Dat, waar zy heerscht, men nooit benood is om een Hel.

—Jan Bruggeman

1. Radamant is afgeleid van Rhadamanthys, zoon van Zeus en de geschaakte prinses Europa. Omdat hij een eerlijk man was, werd hij door Zeus aangewezen als een van de drie rechters in de onderwereld.
2. De Doorzigtige Heremyt, afl. 14 en 15 (27 december 1728 en 3 januari 1729), p. 105-120.
3. The Fourth and Last Volume of the Works of Mr. Thomas Brown (London 1715), p. 134-155.

 

Dit bericht is geplaatst in Uncategorized. Bookmark de permalink.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.