Voetnoot 84

Een christelijke kijk op het begin van de dichtkunst

Louis Thomassin, door Jacob van Schuppen. In: Charles Perrault, Les Hommes illustres qui ont paru en France pendant ce siècle (Parijs 1696)

dinsdag 27 november 2018 – Het was niet vreemd om tijdens een reis per trekschuit een gesprek aan te gaan met een medereiziger. Weyerman beschrijft zo’n gesprek op 9 december 1726 in Den Echo des Weerelds.

Hij praat tijdens zo’n reis van Utrecht naar Den Haag met een medereiziger over de literatuur uit de Oudheid. Wanneer deze aangeeft niets te zien in annotaties bij de verzen van de Ouden, pakt Weyerman de discussie op een beproefde manier aan: hij trekt de deskundigheid en het inzicht van de ander in twijfel:

Myn Heer, (sprak den Echo) ik zie in uw Persoon een Zeeuwsch Spreekwoord bewaarheyt, Dat de lêdigste Vaaten het Luydste brommen, doch ik zal ’er dit in uw voordeel by doen, Dat ik vaststel, dat die Laster min deel heeft aan de Kwaadaardigheyt, als aan de Vermeetendheyt, alhoewel ik uw moet zeggen tusschen vier Oogen, Dat de Domheyt in de Ezels, en de Steegheyt in de Paerden, beyde onderhevig zyn aan een Handvol Korrektie.1

Vervolgens geeft Weyerman zijn gespreksgenoot een lesje geschiedenis van de poëzie in de Oudheid: tot de schuit bij Den Haag aanlegt, komt deze niet meer aan het woord …

Zo’n lang betoog waarin Weyerman met bekende namen strooit en dat hij ook nog eens ondersteunt met meerdere Latijnse citaten: dat geeft te denken. Dat hij het in zijn studeerkamer componeerde, is vele malen aannemelijker dan dat hij het onderweg in een trekschuit uit zijn mouw schudde.

De argwaan blijkt hier terecht. Weyerman gebruikte er een tekst voor die ook is te vinden in de Traitez Historiques et Dogmatiques, Sur divers points de la Discipline de l’Eglise, & de la morale Chrétienne. Dat werk kreeg op de titelpagina een andere titel mee: La Méthode d’étudier et d’enseigner chrétiennement & solidement les lettres humaines par rapport aux lettres divines. Divisée en six parties. Dont les trois premieres regardent l’étude des poètes: et les trois suivantes celle des historiens, des philosophes, et des grammairiens.2 De auteur was een Franse priester, Louis Thomassin (1619-1695).

Hoe Weyerman aan deze tekst kwam, kan ik nog niet met zekerheid zeggen. Het is niet zeker of Weyerman, die zich voor zijn lezers graag als een overtuigd en oprecht protestant voordeed, zich ervan bewust was dat hij zijn lezers katholiek gedachtegoed voorzette.

Maar deze katholieke uiting van Weyerman staat niet op zichzelf, en voorlopig heeft hij de schijn tegen. De zinnen die na het inkorten van hoofdstuk 6 uit deel 1 van het genoemde Franse traktaat zijn overbleven, lijken wel heel erg op de zinnen waaruit het college van Weyerman is opgebouwd. Ik heb nog geen andere tekst kunnen vinden waaruit Weyerman dit betoog ook geput zou kunnen hebben.3 —Jac Fuchs

1. Met ‘Zeeuwsch Spreekwoord’ verwijst Weyerman vermoedelijk naar het spreekwoordenboek van Carolus Tuiman, De Oorsprong en Uitlegging van dagelyks gebruikte Nederduitsche Spreekwoorden, opgeheldert tot grondig verstand der Vaderlandsche Moedertaal (Middelburg 1720). Het spreekwoord ‘ledige vaten bommen meest’ komt daar inderdaad in voor.
2. Louis Thomassin, La Méthode d’étudier et d’enseigner chrétiennement & solidement les lettres humaines par rapport aux lettres divines. Divisée en six parties. Dont les trois premieres regardent l’étude des poètes: et les trois suivantes celle des historiens, des philosophes, et des grammairiens (Parijs 1681).
3. De samenvatting is als volgt op de Franse tekst gebaseerd: de eerste twee zinnen uit paragraaf II; een zin die paragraaf III samenvat; paragraaf V vrijwel geheel; begin en einde van paragraaf VI; begin en Latijns citaat uit paragraaf X; paragraaf XIII vrijwel geheel, maar zonder de Latijnse citaten; paragraaf XV zonder het Latijnse citaat; paragraaf XVI met uitzondering van de Laijnse citaten en de laatste alinea; een groot deel van paragraaf XVII, en paragraaf XVIII vrijwel geheel, maar zonder het afsluitende Latijnse citaat.

Dit bericht is geplaatst in Uncategorized. Bookmark de permalink.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.