Voetnoot 129

Lofdicht op een harde werker

donderdag 3 oktober 2019 – In het werk van Weyerman komen met regelmaat dieren voor. Vaak spelen zij dan een rol die ze door weinig van zijn schrijvende tijdgenoten toebedeeld kregen. Het bekendste voorbeeld is wel Karel, de West-Indische raaf aan wie Weyerman het voorwoord van Den Vrolyke Tuchtheer opdroeg.  

Ook in de aflevering van 16 januari 1730 van de Tuchtheer krijgt een dier een bijzondere plaats. Weyerman plaatste daar namelijk een Treurzang op Bruyn, een Hartdraver. Bruyn, zo leidt hij het gedicht in

heeft den pakzadel des leevens afgelegt, en verstrekt thans tot een cheespaard aan de God der lichte schimmen; maar den hals is vereeuwigt door de pen van een Nederlands poeet, die, niettegenstaande dat hy by Frans Waanwys niet wort getelt, echter in vinding,  schikking, en taal, nooit een Armenische duymbreedte voor dien geesteloozen rymer zal te rug stappen. 

Weyerman is kennelijk bijzonder ingenomen met zijn eigen dichtwerk. Zeker zijn vinding lijkt bijzonder origineel. Ik weet niet of er een geschiedenis van treurdichten op dieren is geschreven, maar Weyerman kwam er 7 jaar eerder mee dan Telemann met zijn Kanarienvogel-Kantate. Weyerman lag bovendien 17 jaar voor op de Ode van Thomas Gray op een kat die in een goudvissenkom verdronken was.[1]

Maar: er is iemand Weyerman voorgegaan. In de werken van Thomas Brown (wie anders?) is een Elegy opgenomen, die geschreven zou zijn door ene Stephen Switch. Onderwerp is het ‘Dobbin, a Coach-Horse, who departed this Mortal Life on Saturday the 8th of April’.[2] 

Het zal de geharde Voetnotenlezer niet verbazen dat er duidelijke punten van overeenkomst zijn tussen de Elegy van Brown en de Treurzang van Weyerman. Zo luiden de beginregels:

Oh! cruel Death! whose Rage without Remorse is,
Why should’st thou persecute poor harmless Horses?

Neen, felle en trotse moord! Geen knaaging van ’t gemoed,
Bekroop in ’t minst uw killig bloed: 
En ’t blykt, want waarom dus verbolgen,
’t Onschuldig algemeen der paarden te vervolgen?

Brown en Weyerman staan beiden stil bij de alternatieven die de Dood had:

Were I t’advise a Dinner for thy Palate,
A well-cram’d Priest should serve instead of Sallad,
Fat Draymen’s Chines should be a standing Dish:
I’d have an Admiral, when I din’d on Fish.

Indien ’t my vry stont om uw dood’lykheyt tê onthaalen,
Zoudgê op een vetten Abt blymoedig middagmaalen;
{ Een Nonnen-pater malsch, en frisch,              }
{ Wiert ’t Hooftgerecht van uwen disch;                       }
{ Een Vyver-Admiraal uw schotel watervisch.   }    
       

En ze betreuren beiden het verscheiden van Bruyn/Dobbin:

Oh! Dobbin, thou wert hurried off the Stage,
Just in the prime and vigour of thy Age.
[…]
Once more farewel, my dear belov’d Quadruped,
[…] 

Ha! Bruyn, ghy zyt te jong van paardtonneel gezweept, 
Zelfs eer de tyd uw had zyn tandmerk ingekeept.
[…]
Vaar wel, voor ’t laatst, viervoetig beest,
[…]

Op de vinding van Weyerman valt dus wel iets af te dingen, en over zijn schikking kan ik niet goed oordelen, maar dat hij trots was op zijn taalgebruik lijkt mij volledig terecht. – Jac Fuchs


[1] Georg Philipp Telemann, Cantate oder Trauer-Music eines kunsterfahrenen Canarien-Vogels, als derselbe zum größten Leidwesen seines Herrn Possoris verstorben. Allen Liebhabern der edlen Music publiciret. Anno 1737 den 16.7 in Hamburg. De cantate is komisch en allerminst treurig, ook al is de kanarie door een kat verschalkt. De Ode van Thomas Gray, Ode on the Death of a Favourite Cat drowned in a Tub of Goldfishes (1747), heeft ook een lichte toets. De kat in kwestie was de kat van Horace Walpole. De Chinese pot waarin de kat verdronken zou zijn, is in een particuliere verzameling bewaard gebleven.

[2] Ik heb geen eerdere druk kunnen vinden dan die in deel 4 van de vierdelige editie van de werken van Thomas Brown uit 1715. De eerste editie van de werken van Brown (†1704) verscheen in 1707.

Dit bericht is geplaatst in Uncategorized. Bookmark de permalink.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.