De magische armband

In de omgeving van Maria Elizabeth Capet

donderdag 27 februari 2020 – In 1904 las Betsy Perk, de tante van, in Nijmegen de novelle Strijd binnenshuis voor, een ‘Vrouwen Kiesrecht-Novelle’, een jaar later verscheen het verhaal in druk. Om tal van redenen een merkwaardige novelle. Hier wil ik me beperken tot één kwestie.

Jules, de zoon des huizes,  keert zich in het begin van het verhaal tegen het feminisme van zijn jongere zus. In het heetst van de woordenstrijd worden zoon, zus en moeder verrast door een bezoekster die door Leon, haar echtgenoot, van haar geld beroofd wordt en als gevolg van diens dronkenschap mishandeling moet ondergaan. Jules verandert door dit verhaal van standpunt, zijn zus noemt hem vast ‘een proseliet’. En dan vertelt Jules een verhaal over een magische armband, zoals zich dat in aanwezigheid van professor Charcot afspeelde.

Het verhaal van Charcot, dat Jules aan de aanwezige dames vertelde, draaide om een ‘jeugdige markiezin, wier grootmoeder geguillotineerd werd met Elisabeth van Frankijk’. Die jonge markiezin had een groot zwak voor alles wat ‘deze’- haar grootmoeder, zo blijkt uit het vervolg – had toebehoord. Zo kwam zij in het bezit van een grootmoederlijke armband. Dat bezit vervulde haar van geluk, maar vervreemdde haar ook van haar kinderen en haar echtgenoot. De echtgenoot, de markies, raadpleegde daarop professor Charcot.

De professor onderzocht haar en liet haar opnemen in het door hem geleide ‘krankzinnigen-instituut’. De naam van het gesticht bleef ongenoemd, maar het moet hier gaan om La Salpétrière, in die dagen befaamd vanwege de behandeling van vrouwelijke hysterici. Observatie leerde ‘den grooten zielkundige’ dat de markiezin wel erg gehecht was aan de armband. Hij hoorde dat ‘dit pand der liefde’ van de ‘grootmoeder der ongelukkige markiezin’ was geweest. Vervolgens kwam hij tot het besluit haar de armband te ontnemen, ‘ook voor eigen navorsching’. Na een korte razernij herstelde de jonge markiezin zich, ‘de magische kracht bleek gebroken’.

Een bijzonder verhaal, dat zich in Jules lijkt te herhalen: hij krijgt een medaillon van mevrouw Leons moeder in bruikleen en dat medaillon zal hem genezen van zijn dwalingen. Uiteraard hoeft hij niet als hystericus behandeld te worden.

Naar de bron van dit verhaal van de armband met magnetische kracht heb ik vergeefs gespeurd. Ik vond wel dat Betsy Perk in 1871 een ‘historisch romantische schets’ had gewijd aan de geguillotineerde Elisabeth, onder de titel  Elizabeth van Frankrijk. Het is een hagiografie. Op bladzijde 302 valt het hoofd ‘van de reinste en onschuldigste mensch die ooit had geleefd: van Elizabeth van Frankrijk’. Van een markiezin en armband geen spoor.

In de ‘Treurzang’, De dood van Maria Elizabeth Capet wordt het droeve lot van de zus van Lodewijk in het Nederlands beweend. De Franse revolutionairen worden bestraffend toegesproken:

Strijd voor Haarsteên en Altaaren,
Strijd voor Volk en Vaderland;
Doch neemt nooit, als onschuldmoorders,
’t Edel slagzwaard in de hand.

Die oproep kwam voor Elizabeth, ‘des Konings Zuster’,  te laat. – Peter Altena

Dit bericht is geplaatst in Uncategorized. Bookmark de permalink.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.