Een vrolijke boel bij de baron van Syberg
dinsdag 24 november 2020 – Na de editie van de toneelstukken in 1727 liet Weyerman nog één toneelstuk in druk verschijnen: Den Maagdenburgsche alchimist (1733). Hierin geeft hij de oplichter Syberg een flinke trap na. Hij laat zien hoe deze nep-baron rijke Hollanders bedriegt en op zijn beurt wordt achtervolgd door middenstanders die eisen dat hij zijn schulden betaalt.
Ook van dit stuk is de plot mager, maar ditmaal zijn de karakters niet breedsprakig en heeft de handeling vaart. Het was geen straf om het stuk te lezen, al betekende het wel dat ik in de gesproken tekstdelen geen gerecyclede bronnen heb kunnen ontdekken.
Het was goed gebruik dat de theaterbezoeker in zo’n toneelstuk ook zang en dans voorgeschoteld kreeg. Koosje en Roosje, twee ‘Haagsche snollen’ uit de entourage van de baron, nemen drie liederen voor hun rekening. Twee daarvan zijn nogal stereotiep, maar dat kan niet gezegd worden van het lied dat Koosje in het derde toneel van het tweede bedrijf zingt:[1]
Een hond die een fles draagt gestrikt aan zyn staart;
Een muys in de val; en een dief naauw bewaart;
Een Yr in’t moeras;
Of een aap in een kas;
Aldus is een man, die ontheft en gants vry,
Op nieuws in een roes,
Zich verbint aan een poes,
En zyn vryheyt verquakkelt in die slaaverny.
* *
Den hont huylt als raazent op het rinken van’t glas:
Den dief en de muys, met den Yr in’t moeras,
Beklaagen hun boeyen, de val, en het slik;
Maar het aapje verheugt zich in’t kasje van blik.
’t Verveelt hem, ik beken het, want het heeft niets om’t lyf:
En echter heult hy’t en seult als een man met zyn wyf.
Het is vrij eenvoudig te achterhalen of een tekst als deze op een Engels voorbeeld lijkt. Die exercitie leverde dan ook resultaat op. Weyerman geeft hier namelijk een bijzonder kundige vertaling van ‘The Batchelors Song’:[2]
Like a Dog, with a bottle, fast ti’d to his tail,
Like Vermin in a trap, or a Thief in a Jail,
Or like a Tory in a Bog,[3]
Or an Ape with a Clog;
Such is the man, who when he might go free,
Does his liberty loose,
For a Matrimony noose,
And sels himself into Captivity;
The Dog he do’s howl, when his bottle do’s jog,
The Vermin, the Thief, & the Tory in vain,
Of the trap, of the Jail, of the Quagmire complain;
But welfare poor Pug! for he playes with his Clog;
And tho’ he would be rid on’t rather than his life,
Yet he lugg’s it, and he hug’s it, as a man does his Wife.
De liedtekst werd in 1671 anoniem gepubliceerd, maar de auteur was al snel bekend. Kort daarna verscheen het lied namelijk in Poems and songs van Thomas Flatman (1637-1688).[4] Flatman was een gerespecteerd dichter, wiens ‘Batchelors Song’ grote populariteit genoot.
Weyerman gaf bij zijn lied helaas geen wijsaanduiding. Maar een zetting van het Engelse lied, door Thomas Stafford, is te vinden in de bundel Choice ayres, songs, & dialogues to sing to the theorbo-lute, or bass-viol being most of the newest ayres and songs, sung at court, and at the publick theatres, die in 1676 door John Playford werd gepubliceerd.
Als ik even mag psychologiseren: voor Weyerman was de balans tussen genieten van vrouwen en angst om levenslang onder het juk van een vrouw te moeten leven, een van de grote thema’s in zijn leven. En daar past het prachtig bij dat hij de ‘Batchelors Song’ kende. – Jac Fuchs
[1] Jacob Campo Weyerman, Den Maagdenburgsche alchimist (Utrecht 1733), p. 24.
[2] Het lied werd voor het eerst gepubliceerd in de anoniem verschenen Westminster-drollery, or, A choice collection of the newest songs & poems both at court and theaters by a person of quality; with additions (Londen 1671), p. 118.
[3] ‘Tory’ is een synoniem voor ‘Ier’.
[4] ‘The Batchelors Song’, in: Thomas Flatman, Poems and songs (Londen 1674), p. 63-64. Ik citeer hier de eerste druk, met een stilzwijgende correctie van ‘Theif’ in ‘Thief’ in het tweede couplet. De hier gebruikte link verwijst naar de tweede druk uit 1676. Van deze bundel verscheen een derde druk in 1682 en een vierde in 1686. Aan elke herdruk werd nieuw werk van Flatman toegevoegd.
RSS - berichten