De botten van Potemkin (1739-1791)

maandag 7 november 2022 – Ouderen onder ons herinneren zich vast nog het modewarenhuis Gerzon, dat tot in de jaren ’70 in diverse steden te vinden was. Lange tijd was de winkel uit mijn geheugen gewist, tot de Russen met hun allesverwoestende armageddon in Oekraïne een ware apokalyps inluidden. Lviv (=Lvov, Lwów, Lemberg, Lemberik) en Odessa kende ik wel, maar inmiddels staan ook bij mij de steden Kyiv en Cherson op de kaart.

Cherson. In de New York Times las ik vorige week het volgende bericht: ‘Why Russia Stole Potemkin’s Bones From Ukraine’. Het gaat over de botten van Grigori Potemkin (1739-1791), beroemd geworden door de naar hem genoemde pantserkruiser waar begin vorige eeuw opstand uitbrak. De revolutionaire gebeurtenissen zijn verfilmd door Eisenstein: wie kent niet de indrukwekkende trappenscène in havenstad Odessa, waarin tsaristische soldaten de Oekraïense burgers onverbiddelijk neersabelen. 

Potemkin is ook de geschiedenis in gegaan als minnaar van Catharina de Grote. Hij was lange tijd haar belangrijkste legeraanvoerder, die in de jaren ’80 van de achttiende eeuw de Krim en andere delen van Oekraïne annexeerde. De steden Cherson, Odessa en Sebastopol zijn door hem gesticht. Zijn lichaam werd begraven in Cherson, in de Sint Catharina-kathedraal.

Potemkin streefde naar een ‘Nieuw Rusland’, een heerschappij die zich uitstrekte over wat nu Zuid-Oekraïne is, langs de Zwarte Zee. Het is deze visie van Potemkin waar Poetin c.s. zich op beroepen als ze spreken over het herstel van het lang verloren Russische rijk. 

Nu Cherson in puin ligt, liet het Kremlin daar een team afdalen in een crypte onder een eenzame witmarmeren grafsteen in de Sint Catharina-kathedraal. De NYT schrijft dat het team een luik in de vloer heeft geopend en door een smalle gang naar beneden is geklommen. In de crypte lag op een verhoging een houten kist, gemarkeerd met een enkel kruis. Onder het deksel van de kist lag een kleine zwarte zak met Potemkins schedel en botten, zorgvuldig genummerd.

‘We hebben de overblijfselen van de heilige prins, die in de Sint Catharina-kathedraal lagen, naar de linkeroever gebracht’, zei een Russische woordvoerder in een interview op de Russische televisie. ‘We hebben Potemkin zelf vervoerd’. De Russen wilden de botten in veiligheid brengen, luidt hun argument.

Lokale Oekraïense activisten bevestigden dat de kerk is geplunderd. Het is overigens de negende keer dat Potemkins rust is verstoord. – Rietje van Vliet

Dit bericht is geplaatst in Uncategorized. Bookmark de permalink.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.