dinsdag 6 mei 2025 – Nog niet zo lang geleden zagen we de film Conclave en vermaakten we ons met het verhaal en de schitterende gezichten. Nu na de dood van de goedlachse paus een nieuw conclaaf, nu geen film maar echt, maar de beelden van de verzamelde kardinalen in rood ogen te mooi om waar te zijn. Gelukkig waren er enkele kardinalen die zich een selfie veroorloofden of die voor fotografische voorbijgangers poseerden. Kardinalen, net mensen!
Sinds enige jaren bezit ik een handschriftje van zo’n 22 bladzijden. De eerste tekst betreft een conclaaf in 1740 en telt met ‘Toegift’ 6 bladzijden. De tweede tekst, over de Dordtse burgemeester Kornelis de Witt, telt 7 bladzijden en is ondertekend door Jan Hudde Dedel en gedagtekend 1745. De meeste andere gedichten gaan over ‘Postmeester’ Jan Hudde Dedel. Wat de precieze relatie is tussen het conclaafvers uit 1740 en de kleine De Witten-oorlog rond Jan Hudde Dedel, weet ik niet en ook al niet of de gedichten elders in druk verschenen zijn.
Hoe het handschriftje in mijn bezit is gekomen, weet ik niet meer. Bij mijn promotie schonk Pim van Oostrum mij een aantal envelopjes met handschriften, maar of dit handschriftje erbij was?
Het gaat me hier om de Nieuwe Tijding uijt het Conclave. De gestorven paus is een Orsini, de nieuwe (volgens ‘Toegift’) Prosper Lambertijn. Lorenzo Corsini (1652-1740), aka Paus Clemens XII, overleed op 6 februari. De nieuwe paus Prospero Lorenzo Lambertini (1675-1758) trad op 17 augustus 1740 aan als Benedictus XIV. Dat betekent dat het eerste deel van de Nieuwe Tijding van na 6 februari 1740 dateert en de ‘Toegift’ met het bericht van de nieuwe paus van na 17 augustus.
Van Benedictus XIV is er een mooi portret, van de hand van Pierre Subleyras (zie portret hierboven). Dat mag tellen.
In de tekst wedijveren de Satanisten met de ware Christenen. In de Republiek, keurig protestants, ligt wel ongeveer vast hoe die strijd verloopt. Of dat nu anders gaat?
Voor aanvullende of verhelderende informatie houd ik me aanbevolen, althans wat onderstaande tekst betreft.. – Peter Altena
Nieuwe Tijding uijt het Conclave
Over het verkiesen van een Nieuwe Paus
Van Romen voorgevallen in den Jaren 1740
Men zegt terwijl de Cardinalen waren
Vergadert in’t Conclaaf om een uijt de haren
Te maken tot een Paus maar niet te weten wie
Zoo quam de Satan in en sprak terwijl ik zie
Dat gij doorlugtige en zeer eerwaerde heeren
In’t maken van een Paus niet wel kunt acorderen
Waar bij uw kerk en staet lijt alte grooten scha,
Dierhalven luijstert toe wat ik uw hier in raa
Indien gij mij tot Paus en opperhooft wil maken
Zoo zult gij haer profijt van mijn regering smaken
Want ik beloof u hier dat ik het Pausdom zal
Zoo brengen op den Troon dat het heerst over al
Gij weet ik ben een gast practijkig en vol listen
Een vijant als gij zijt van Christus en van Christen
In eenen ogenblik vlieg ik de werelt door
Der koningen geheijm ik altijt weet en hoor
En alles kan ik uw terstont communiceeren
Om uwen kerk en staet daer naer te regulerem
De wijl uw is bewust dat ’t Pausdom met gewelt
Practijk list en bedrog, moet werden vast gestelt
Ik heb ook bovendien geen kinderen nog neven
Aan wien ik Kerk nog goet of ampten weg kan geven
Als uw voorgaende Paus Corsini heeft gedaen
Warom gij zonder gelt nu int Conclaaf moet gaen
Maer gij weet dat ik ben zonder vrienden of maagen
Die mij niet steets om gelt of ampten komen plagen
Dies kan en zal ik best u maken rijk en groot
Ligt Luther en Calvijn ook brengen in den schoot
Van moeders heijlige kerk dan zult gij triompheren
Hoe zout gij beter Paus als mijn kunnen begeeren
In Summa zoo gij mij tot uwen Paus verkiest
Veel ligt dat Mahomet zijn magt of troon verliest
D’benificien der kerk en al haer schatten
Die vallen uw ten deel gelijk gij wel kunt vatten
Ik ben een andre vos een snoode Polijtijk
Die eenen regten Paus wil zij moet werde mijns gelijk
Eij wil dit rijpelijk ik bidt uw overleggen
En schrikt niet voor mijn naem en of de ketters segge
Dat ik de duijvel ben ’t hooft der Roomsche kerk
Want Satan en Antichrist is een en ’t zelve werk,
Na dat de Satan nu zijn afscheijt hat genomen
Zoo is er een gezant van Christus in gekomen
En als hij haer hadt in zijn meesters naem gegroet
Zoo sprak hij hem dus aen met een bedaert gemoet
Mijn meester Christus laat u allen hier gezeten
Door mijn als zijn gesant ter goeder trouwe weten
Dat gij op zijn persoon nu nauwe agt wil slaen
En nemen hem voor hooft en hoogepriester aen
Gij hoeft hem daer toe nu niet eerst te reguleeren
Maer zegt dat hij ’t al is Scheij uijt met disputeeren
Want hij is lang gemaekt van Godt tot een Profeet
Tot hoogen priester en tot Koning zoo gij weet
En is de kerk niet zijn heeft hij die niet verworven
Wanneer hij aan het Kruijs zoo deerlijk is gestorven
Godt zelfs heeft hem gestelt tot ’t hooft van zijn gemeent
Dies wenst hij dat gij u werom met hem vereent
Voorwaer indien gij u door Satan niet laet blinden
Gij kunt niet waerdiger als desen Jesus vinden
Hij wort het Heijligen der Heijligen genaemt
En is van wonderen en daden zeer befaemt
Hij als de wijsten kan zijn kerken best regeren
Hij als de magtigen zal haer best diffenderen
Hij als de lankmoedigste die sig al ontfermt
En als zijn eijgendom bemint bewaert beschermt
Zoo gij leeft onder hem Godtsalig en in vrede
En prediken zijn woort als uw beroep brent mede
Dan zult gij zien de kerk in zuijverheit weer bloeijen
Godts vreden zal op aerd’ in zijn gemeijnte vloeijen
Ja zoo gij voor zijn eer en leer hier dapper strijdt
Dan zult gij voor zijn Troon voor Euwig zijn verblijf
Hij hadt nog nauwelijks voleijndigt zijne reden
Of ziet de Predikant die laet hem buiten treden
En zeijde dat men zulks zou nemen in beraet
En doen het geen hun dagt ten besten van den staet
Terstont na zijn vertrek begonden zij zijn zeggen
Met die des Satans met malkanderen te overleggen
En na dat ider een zijn gevoelen hadt geuijt
Zoo borst hij op het laets in dese woorden uijt,
‘Tis waer in dien wij ons gemoet en ook de boeken
Der vaderen en ook der eerste kerk doorsoeken
Dan zijn wij overtuijgt dat Christus voor gewis
Den Hoogenpriester en het hooft der kerken is
Maer soo men hem daer voor in ’t openbaer verklaerden
Neemt men hem daervoor aan hoe zullen wij dan varen
Nu leven wij gerust en lekker zonder zorg
Maer of het onder hem zoo gaen zou wie is borg
Want zoo hij zigbaer quam op aerde te verkeeren
Hij zou de Roomsche kerk geheellijk reformeren
Gelijk die eertijts was ja op den zelfden voet
En nemen ons gebruijk en al ons kerken goet
En deelen dat dan uijt aen alle zijne vrienden
Ook die met Prediken en zijnen wijngaerd dienden
Wie weet of hij ons niet geheel zou zetten af
Veel ligt zoo bragt hij ons weer tot den bedel staf
Wij weten immers wel hoe dat hij heeft gehandelt
Met zijn Apostelen hij zeij maer enkel wandelt
En leert de volkeren haer inkomst hij vergeet
Zoo dat Sint Pieter zelfs van gelt nog int komen weet
En of hij al belooft den Hemel ons te geven
De minsten onder ons gelooven dat een Leven
Hier namaels wezen zal haer buijk is onsen Godt
Met al het andre mee drijven wij de spodt
Dies sou de Satan ons nog wel het beste passen
Want door zijn toedoen is het Pausdom opgewassen
Niemant kan tot ons voordeel beter zijn bequaem
In dien hij niet en hadt die hatelijken naem
Van duivel het is waer, daer is er een gezeten
Op Sinte Pieters stoel al willen wij ’t niet weten
Een hen een vuijle hoer, nu nog Paus Jut genaemt
Mij dunkt die duivel is bij elk te veel fefaemt.
Dus verren hoorden me die Heeren discoreren
En wat zij eijndelijk nu zullen concluderen
Dat staet in dubio dog zegt men voor gewis
Dat Christus afgesant het afgeslagen is,
Toegift
Zoo even komt de tijding in
Gij Roomsche Catolijken
Dat voor uw is van groot gewin
En daer gij bij kunt prijken
Dat is dat Prosper Lambertijn
Een suijveren Satans knegt
Van beesten die in ’t Conclaven zijn
Verkooren is met regt
Beschreijt tot Paus en opperhooft
Het welk uw nu wat goets belooft
Na het Origineel
RSS - berichten