De achttiende eeuw in het voorbijgaan (11)
zaterdag 20 juli 2013 – Haastrecht heeft bezoekers het nodige aan historie te bieden. Het aandeel van de negentiende eeuw daaraan is groot. Zo is er het gemaal De Hooge Boezem te bezichtigen. Daar vlakbij ligt het hofje Van Zijl van den Ham uit 1866, maar dat is niet voor het publiek toegankelijk.
Aan de andere kant van het centrum ligt Museum Bisdom van Vliet: een bijzonder negentiende-eeuws woonhuis dat ooit heeft toebehoord aan een Haastrechtse regentenfamilie. Het volledige interieur is in een stichting ondergebracht. Dit is wel te bezichtigen.
In dat interieur bevindt zich ook een groot aantal voorwerpen van vóór 1800, waaronder ook een portret van Jacob Bisdom (1696-1762), de fiscaal bij het Hof van Holland aan wie Weyerman in de loop van zijn rechtszaak enkele brieven schreef (zie portret hiernaast).
Weyerman probeert hierin, aldus een artikel van André Hanou in de Mededelingen (1980), zijn onschuld te bewijzen door een andere booswicht naar voren te schuiven. Want niet Weyerman maar Jan van Hoogstraten had ervoor gezorgd dat twee van Weyermans gedichten buiten diens medeweten in de Keurdigten werden opgenomen. In die gedichten was Weyerman nogal fors tegen de Antwerpse courantier uitgevaren, waarmee hij de Brabanders nogal had beledigd.
Terug naar Haastrecht. De opvallendste gevels in deze thuisbasis van Jacob Bisdom zijn zeventiende-eeuws, maar ook de achttiende eeuw heeft er sporen nagelaten. Zo stamt de orangerie die bij het huis van de familie Bisdom van Vliet hoorde, nog uit de achttiende eeuw. En ook de entree van dit huis (Hoogstraat 84) doet achttiende-eeuws aan. (Op de illustratie klikken om de afbeeldingen beter te kunnen bekijken).
Haastrecht had al in de veertiende eeuw een haventje dat door een sluis van de Hollandse IJssel gescheiden was. De sluis raakte in verval en werd onbruikbaar. Uiteindelijk is de sluis verwijderd. Ook de haven is al jaren gedempt. Maar de stenen brug over de haveningang uit 1603 is er nog. Die is in 2010 gerestaureerd. Of de jaarsteen uit 1704 die erin geplaatst is, verwijst naar het onderhoud in dat jaar, is niet duidelijk.
Een bijzonder gebouw is het aan de kerk vastgebouwde brandspuithuisje van eind achttiende eeuw. Hierin werden handbediende brandpompen, emmers, ladders en haken opgeslagen. Veel van dit soort huisjes – iedere stad had er wel een paar – zijn in onbruik geraakt maar dit fraaie exemplaar is overeind gebleven. — JF
RSS - berichten