Eten en boeken

NPG D32730; A Prospect of the Inside of Westminster Hall...on the day of the Coronation, 23 Apr. 1685 (King James II; Mary of Modena) by Samuel Moorevrijdag 17 januari 2014 – De laatste aflevering van De Boekenwereld heeft als thema ‘eten en boeken’. Gevarieerd, mooie plaatjes, en met artikelen die ondanks hun vluchtige karakter voor doel en doelgroep stevig genoeg zijn.

Het thema is populair, zoals onlangs ook Vrij Nederland liet zien in zijn overzicht van recent verschenen kookboeken. Maar wat moet je toch met al die kijkkookboeken? Waarom je door de plaatjes laten verleiden om de hele dag met een maaltijd bezig te zijn? Je vergaapt je aan wat anderen kunnen, maar de meesten onder ons grijpen steeds terug naar hun vertrouwde recepten.

In de 18e eeuw konden zelfs Nederlanders zich vergapen aan wat de tafelgasten van Jacobus II voorgeschoteld kregen bij zijn kroning op 23 april 1685. De tafelschikking en het diner werden in eerste instantie zorgvuldig opgetekend door Francis Sandford in zijn History of the Coronation of […] James II, […] King of England, Scotland (1687). Vanaf p. 110 lees je wat er allemaal werd geserveerd en ook waar de desbetreffende schotels op tafel stonden.

De illustratie hierboven laat zien hoe de gasten er in de Westminster Hall erbij zaten. Op de begane grond zaten de gasten, op de galerij genodigden die alleen mochten toekijken. Het diner begon om 11.30u ’s morgens, maar de gasten moesten al om 08.00u aanwezig zijn. Er waren zo’n 200 bedienden. Voor de eerste gang werden 46 schotels met vlees binnen gebracht door een stoet van 73 man. Ook Samuel Pepys was aanwezig en heeft erover geschreven (verder lezen).

Het aardige is dat het Amsterdamse uitgeversduo Ratelband en Uytwerf in 1727 bedacht dat ook het Nederlandse publiek wel eens belangstelling kon hebben voor zo’n kroningsfestijn. Zij lieten het kroningsboek bewerken en vertalen, en brachten het op de markt als het Historisch verhaal van het kroonen der koningen en koninginnen van Engeland, nevens alle ceremonien en plegtigheden daar ontrend gebruikelyk. Ook hier kan de lezer zich vergapen aan het banket dat in 1685 in de Westminster Hall plaatsvond (vanaf p. 128). Citaat (slechts een klein gedeelte van wat er geserveerd werd!):

Op hunne Majesteiten ’s Tafel de volgende 145 Schotelen, behalven nog 30 Schotels van het tweede geregt, die hier niet van stuk tot stuk gemeld staan, in ’t geheel 175 Schotels, te weten
Room van Pistasjes in glaazen: Ansjovis; vlaade, koud Kalfsvlees, Lam’sballetjes, Haanekammen, een Mergpasty heet; Salaade, Hertetongen koud, Zweezerikken, Duive Pastytjes, heete Speenvarkenspootjens, Steurkrabben, Saucys de Bolonje, koud Speck en Eieren, gefricasseerde Kuikens, Ragou van Konynen heet, Oesters in haar Sop, Portigieze Eyeren, gerookt Vlees koud, gestoofde Vis, Kampernoelje, heet Kalfsvleesch, Varken’s tongen, Kastaarten, Cypres Vogelen koud, gestoofde Spinagie, Spergies, een heete Podding, Ragou van Oesters, Haaring met Uyen en Appelen gemengt, 3 dozyn glaazen Joly van Citroenen, 5 Osse Tongen koud, 4 dozyn wilde Duiven, 12 gelardeerde heet, een heele Salm koud, 8 Phesanten, 3 gelardeerd koud, 9 kleine Duive Pasteitjes, koud, 24 vette Hoenderen, 6 gelardeert heet, 12 Krabben Koud, 24 Patryzen, 6 gelardeerde heet, een Schotel met Taarten, 6 gebakken Tongen, koud, 24 Tamme Duiven, 6 gelardeerde heet, 4 jonge Herten 2 gelardeert, heet, 4 Kuikens, la Dobe; 12 Quackels, 2 Patryzen tot Asjee heet, 10 heete Oester Pastyen, Salaade, Erwten, een Batalje Pasty, Artisjokken, gelardeerd Ossevlys, Erwten, een Batalje Pasty, Artisjokken, Salaade, 3 Kalkoenen, à la Royale 4 gefricasseerde Kuikens, gerookt Spek, Ham, en Spinagie heet, 3 heete Speenvarkentjes, Amandeltaart, een vierkante Piramide, opgetooit met de vrugten van het Saizoen, en alderhande Confituuren, een heel Lam gelardeerd heet, 12 Ruffs (zeekere kleine vissen) 4 dozyn Eiertaartjes, koud, een zeer groote kringsgewyze Piramide in het midden van de Tafel, waar op gezet is allerhanden vrugten van het Zaizoen en allerlei zoorten van Confituuren, 6 groote Barbeelen met Sous, 8 Hazelhoenderen, 8 Osse Tongen en Uyers gebraaden heet, een vierkante Piramide opgetooit met de vrugten van het Saizoen, en allerlei zoorten van Confituuren, 18 Pastyen met gehakt vlees, koud, geroosterd brood met merg, 8 wilde Eenden in Oly gebakken en gepekeld, heet, Kruisbessen Taarten, Lamprytjes, Garnaalen, koud, 24 koude Taartjes, Spiering Pasteyen, 4 dozyn kleine Pastytjes, heet, Morelle Taart, 5 Carpers, koud […].

Te veel om op te noemen. Ontzaglijk veel keus. Je krijgt er pijn van in je buik, zegt PT die me op deze tekst heeft gewezen. Het diner duurde lang en de gasten hadden meer te doen dan eten en converseren. Maar toch. Opmerkelijk dat het Engelse kroningsfestijn nog een kleine vijftig jaar na dato zelfs in Nederland belangstelling genoot. — RvV

¶ De Boekenwereld jaargang 29 (2013), nr. 6. De website van het blad maakt nog geen melding van de aflevering over eten en boeken.

Dit bericht is geplaatst in Uncategorized. Bookmark de permalink.