donderdag 6 februari 2014 – In het begin van de achttiende eeuw was Amsterdam een internationaal muziekcentrum, waar werk van Albinoni, Corelli, Lully, Scarlatti, Torelli en Vivaldi verscheen. Een internationaal bekende Amsterdamse muziekuitgever was bijvoorbeeld Estienne Roger (±1665-1722).
Eén van de beroemdheden uit die tijd is de Italiaan Pietro Antonio Locatelli (1695-1764). Anders dan tegenwoordig was hij in Nederland een populair componist en violist. Zijn stijl wordt wel vergeleken met die van Vivaldi. Dat Locatelli hier zo populair was, kwam waarschijnlijk doordat hij een groot deel van zijn leven in Amsterdam woonde. De componist had in Rome gestudeerd en vestigde zich, na een aantal concertreizen door Frankrijk en Duitsland, in 1729 in Amsterdam. Daar zou hij ook overlijden.
In de hoofdstad verzorgde hij avondconcerten. Hij gaf vioolles en verkocht Italiaanse snaren. Ook werkte hij als muziekuitgever. Op Prinsengracht 506 gaf hij les aan de toenmalige grachtengordelelite: welvarende muziekliefhebbers voor wie hij ook componeerde. Locatelli’s L’arte del Violini, de vioolconcerten die nu opnieuw zijn uitgebracht, was opgedragen aan de Venetiaanse patriarch Girolamo Michiel Lini. In 1733 werd L’arte del Violini voor het eerst gepubliceerd: in Amsterdam, door uitgever Roger-Le Cène.
De vioolconcerten zijn inmiddels wereldberoemd. Ze zijn bijna onspeelbaar, met name zijn 24 ‘Capriccii’. Om die reden werd Locatelli door zijn tijdgenoten ook wel gezien als ‘bezeten door de duivel’. De virtuoze stijl en kunstzinnige presentatie van zijn werk inspireerden veel violisten in de achttiende eeuw en vestigden Locatelli’s reputatie als pionier van de moderne viooltechniek.
Door Brilliant Classics worden de twaalf concerten van Locatelli opnieuw gepubliceerd. Enthousiast oordeelde het NRC over de op 5 cd’s uitgebrachte L’arte del violino. De concerten zijn uitgevoerd door het Ensemble Violini Capricciosi samen met de barokviolist Igor Ruhadze. Zij spelen de ‘spectaculaire concerten die vooruitlopen op Paganini, in overrompelende stijl: barok in vuur en vlam’.
Paganini schreef tussen 1802 en 1817 in navolging van Locatelli zijn 24 Caprices, en bracht deze uit in 1819. Of er inderdaad sprake is van navolging, kan de luisteraar zelf beoordelen. Elders wordt namelijk gezegd dat de 24 solo caprices van Locatelli innovatieve toevoegingen zijn, ‘whose cadenzas allow the soloist to indulge in pyrotechnical display and reveal his improvisational abilities’.
Weyerman, die behalve over volksmuziek herhaaldelijk ook over ‘hoge muziek’ schreef, zou het misschien niet eens zijn geweest met deze juichende uitlatingen over de muziek van Locatelli. Hij karakteriseerde het werk van deze componist als ‘Harlequyns Sonnaten’, die niet het niveau haalden van de ‘Muziek van den deftigen Corelli’. Het kan Weyerman overigens niet ontgaan zijn dat Arcangelo Corelli (1653-1713) de leermeester was van Locatelli. — FvT
¶ Locatelli: L’arte del violino, Complete Violin Concertos (5 cd’s). Uitgevoerd door het Ensemble Violini Capricciosi, met barokviolist Igor Ruhadze. Uitgegeven door Brilliant Classics. Prijs: vanaf € 17,99 (hier tegen betaling te downloaden).