woensdag 12 februari 2014 – Meer dan honderd experts op het gebied van de 18e eeuw en de vrijmetselarij hebben eraan meegewerkt: aan Le Monde Maçonnique des Lumières. Sinds een paar maanden ligt het langverwachte naslagwerk in de schappen.
De lemmata van dit driedelige biografische woordenboek zijn dusdanig opgebouwd dat de meer dan duizend maçons uit de achttiende eeuw worden geplaatst in hun sociale, culturele, filosofische en politieke context. Het lijvige standaardwerk biedt de lezer daarmee een overzicht van de maçonnieke wereld ten tijde van de Verlichting.
Er staan ook Nederlandse maçons in Le Monde Maçonnique. Terecht, want het genootschap kende ook hier een grote schare actieve leden. Weyerman staat er niet tussen, hetgeen overigens geen verrassing is. Het verhaal over zijn lidmaatschap is apocrief want alleen Kersteman, niet gehinderd door zijn rijk gevoel voor smeuïge vertelsels, schrijft er uitgebreid over.
Weyerman werd aangenomen, aldus Kersteman, ‘of schoon hy door zyn ergerlyk Gedrag daar toe geen geringe Hinderpaalen ontmoete.’ Een beetje lullig is zo’n mededeling wel omdat Kersteman daarmee de eervolle bedoelingen van het maçonnieke genootschap in twijfel trekt. Vooral de geheimhoudingsplicht van vrijmetselaren intrigeert Kersteman. Hij bedenkt allerlei scènes waarin Weyermans plicht tot zwijgen op de proef wordt gesteld.
Helemaal uit de lucht gegrepen is de link tussen Weyerman en de vrijmetselarij overigens niet. Weyerman schrijft herhaaldelijk over de club. Neem bijvoorbeeld zijn Zeldzaame leevens-byzonderheden van Laurens Arminius [etc.] waarin hij een tafelloge beschrijft en maçons als olijke drinkebroers afschildert (p. 215):
Ik lacgh met de Stories
Van Wigs en van Tories,
Wy Metselaars drinken en klinken althans,
Als edele baazen,
Met roemers en glaazen,
En schimpen met Peter, schoon nog zo goed bans.
KOOR
Vul den Kelk’
Tot dat elk
Driemaal heeft die Klok gelikt.
Den Bramyn
Zegt, dat Wyn
Alle ramp en druk verstikt.
De tekst is wat cryptisch door de mij onbekende woorden ‘bans’ en ‘Bramyn’. Misschien leunt Weyerman te zeer op een Engelstalige bron?
Er is al veel over Weyerman en de vrijmetselarij geschreven. Geen punt dus dat Le Monde Maçonnique des Lumières geen lemma aan Weyerman heeft gewijd. Goethe, Voltaire, Bach, baron van Boetzelaer, J.C. Radermacher, Isaac van Teylingen, Washington, Mozart, Casanova: de lezer komt toch wel genoeg bekenden tegen. — RvV
¶ Le Monde Maçonnique des Lumières (Europe-Amériques & Colonies). Dictionnaire prosopographique, ed. Charles Porset en Cécile Révauger. Parijs, Éditions Champion, 2013. ISBN 978-2-7453-2496-2. Prijs: € 475 (3 delen, 2848 blzz.).