zaterdag 21 juni 2014 – Het is niet zo vreemd dat er van oude gedrukte teksten vaak meerdere varianten voorhanden zijn. Een zetsel is immers relatief kwetsbaar en wordt, als er een bepaalde oplage gedrukt is, vaak weer uit elkaar gehaald. Als er een nieuwe druk nodig is, wordt die nooit meer precies hetzelfde. Maar ook in titelprenten zijn varianten te vinden.
Een mooi voorbeeld is Apollo’s Marsdrager, veilende allerhande scherpzinnige en vermakelyke snel, punt, schimp, en mengeldigten (1715-1728). Zeer waarschijnlijk zijn de eerste twee delen gedrukt en uitgegeven door Andries van Damme ‘op ’t Rokkin, bezuyden de Beurs’ (bron). Ze bevatten vooral scabreuze en satirische puntdichten van populaire dichters uit de 17e en 18e eeuw. Op de titelgravure zie je een marskramer die boekjes en pamfletten aan de man brengt. Let vooral op de hond rechtsonder, die een bot afkluift.
Het derde deel verscheen pas in 1728. Niet door Van Damme maar door zijn plaatsgenoot Hendrik Bosch, ‘Boekverkoper, over’t Meisjes Weeshuis’. De gedichten zijn nu alleen van de broodschrijver Gysbert Tyssens (1693-1732). Met de titelgravure van dit deel is iets geks aan de hand. De prent is namelijk drastisch gewijzigd.
In eerste instantie valt de houding van de marskramer het meest op, maar zeker zo bijzonder is dat rechtsonder de hond door een kat vervangen is. Brigitte van der Zijde, die ik hierboven al aanhaalde, schreef in 1996 bij de UvA een scriptie over dit werk, waarin ze ook de varianten van de titelgravure beschrijft. Maar ook zij kon niet verklaren waarom de hond een kat geworden is. — JF
RSS - berichten
Wijs besluit, de kat oogt serener!