woensdag 2 juli 2014 – Dit jaar wordt het begin van WO I op grootse wijze herdacht. En terecht, want na de Grote Oorlog was Europa Europa niet meer. De 19e eeuw was voorgoed voorbij.
Die 19e eeuw was op haar beurt ook met oorlog en vrede begonnen. Dit jaar is het 200 jaar geleden dat het einde van het napoleontische geweld in zicht was. In 1814 werd een reeks van vredesverdragen gesloten. Iedereen dacht dat Napoleon voorgoed van het toneel was verdwenen. De Slag bij Waterloo moest echter, als angstaanjagende apotheose, nog beginnen.
Voor zover ik weet wordt er nauwelijks aandacht besteed aan alle verdragen die tot de definitieve Vrede van Parijs in 1815 hebben geleid. Alleen in Londen. Tot 13 september is in het Sir John Soane’s Museum de expositie Peace Break Out! te zien. Over de hete zomermaanden van 1814, toen heel Europa vierde dat Napoleon vertrokken was.
Aan de hand van schilderijen, prenten en gebruiksvoorwerpen – waaronder de napoleonica uit het museum zelf – kan de bezoeker zich een beeld vormen van de manier waarop tijdgenoten het einde van Napoleon beleefden. Wat was er in 1814 gebeurd? Een rijtje:
- Het Verdrag van Chaumont dateert van 9 maart 1814. Het legde de grondslag voor een bondgenootschap tussen Groot-Brittannië, Oostenrijk, Pruisen en Rusland, waarmee het machtsevenwicht in Europa ingrijpend veranderde. De onderhandelingen met Napoleon leverden echter weinig op.
- Na het Verdrag van Fontainebleau, op 11 april 1814, trad Napoleon af als keizer. Hij vertrok daarop naar Elba, waarover hij als soeverein vorst de scepter mocht zwaaien. In Frankrijk zat inmiddels weer een Lodewijk op de troon.
- Het Verdrag van Parijs werd op 30 mei 1814 gesloten. De bepalingen uit het vorige verdrag werden bekrachtigd. De herverdeling van Europa kon beginnen.
Na de zomer werd ook nog de Vrede van Baden gesloten: tussen Frankrijk en het Heilige Roomse Rijk (7 september 1814). Kort daarop begon het Congres van Wenen. De vier bondgenoten onderhandelden over de institutionele reconstructie van Europa. Een ingewikkelde, diplomatieke exercitie waar in eerste instantie weinig van terecht kwam: ‘Het congres danst’. — RvV
¶ De tentoonstelling Peace Breaks Out! London and Paris in the summer of 1814 loopt van 20 juni t/m 13 september 2014. Plaats: Londen, Sir John Sloane Museum. Info hier en hier. Er is ook een catalogus uitgebracht (hier).