Nederlandsche vogelen (1770-1829)

vogelen-2014vrijdag 19 september 2014 – Op 14 oktober verschijnt een facsimile van van de mooiste werken die ooit in Nederland zijn verschenen: de Nederlandsche vogelen uit 1770-1829. Kijkend in het platenboek van een halve meter hoog voelt Midas Dekkers zich een ‘kind in een snoepwinkel’. Hij was al kaakjes etend als kind blij met de Verkadealbums, maar ziet nu in dit achttiende-eeuwse werk hoe ‘alles wat in Nederland rondvloog voor het eerst is gevangen in een boek’. 

Nederlandsche Vogelen is het eerste standaardwerk over de avifauna van Nederland en behoort tot de topstukken van de KB. De vogels zijn naar het leven getekend en op ware grootte afgebeeld. Het boek werd tussen 1770 en 1829 in afleveringen verkocht, die gebonden werden in vijf delen. Dat was financieel aantrekkelijk voor zowel de uitgever als de koper omdat beiden hun investeringen kon spreiden. Stukje blurb:

De gravures werden verzorgd door de Amsterdamse amateurbioloog Christiaan Sepp en later door diens zoon en kleinzoon. Cornelis Nozeman, een remonstrants predikant verzorgde de tekstuele beschrijving bij elke vogel. Hij was ongetwijfeld een van de grootste vogelkenners uit zijn tijd.
Zijn werk werd na zijn dood voortgezet door de arts en bioloog Martinus Houttuyn, en het laatste deel werd geadviseerd door Coenraad Jacob Temminck, de eerste directeur van het tegenwoordige Naturalis in Leiden.

De 250 illustraties moesten niet alleen worden getekend, maar ook gegraveerd en met de hand ingekleurd. Bovendien moesten er teksten bij worden geschreven. Alleen daarom al was het in de 18e eeuw een duur boek. Bijzonder is dat veldbioloog Nozeman – geheel volgens de toenmalige opvattingen over de natuur – de vogels niet alleen uit eigen observaties beschreef (dát was nieuw), maar ook telkens het nut van de dieren aan de orde stelde (bijvoorbeeld over de eetbaarheid van meerkoeten).

De vijf delen zijn nu in één band heruitgegeven en aangevuld met een uitgebreide biologische, boek- en cultuurhistorische inleiding van Marieke van Delft, Esther van Gelder en Lex Raat. Er zit ook een index in met de 18e-eeuwse, de Latijnse en de moderne Nederlandse vogelnamen. Midas Dekkers schreef een enthousiast voorwoord.

Wie geen genoeg kan krijgen van onze gevederde vrienden kan terecht in Museum Meermanno. Daar is nu samen met de KB een tentoonstelling te zien van bijzondere, zeldzame vogelboeken uit tien eeuwen boekgeschiedenis. Citaat: ‘Vanaf een tiende-eeuws geïllustreerd middeleeuws manuscript, via prachtige zeventiende-eeuwse wetenschappelijke uitgaven tot en met boeken over valkerij, hobbyvogels en vogels in letterkunde en gedichten. Ook zijn er kookboeken over smakelijk gevogelte te zien en merkwaardige boeken over allerlei aspecten van de vogel: EHBO voor vogels, sport met vogels en reisboeken naar vogelkolonies.’ — RvV

¶ Cornelius Nozeman en Christiaan Sepp, Nederlandsche vogelen, 1770-1829. Uitgeverij Lannoo 2014. ISBN 9789401418027. Introductieprijs: € 129 (816 blzz. in kleur, met leeslint en draagtas). Bekijk hier een filmpje over de totstandkoming van deze facsimile en hier een preview. Op de website van Teylers staat de Nederlandsche Vogelen integraal online. De tentoonstelling Vogels. Duizend jaar vogels in honderden boeken is t/m 5 januari 2015 te zien in Museum Meermanno.

Dit bericht is geplaatst in Uncategorized. Bookmark de permalink.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.