dinsdag 28 oktober 2014 – Bij ruzies werden familieportretten wel eens overgeschilderd, schrijft Josephina de Fouw in de catalogus bij de tentoonstelling Adriaan de Lelie en het achttiende-eeuwse familieportret in Museum Van Loon.
Zo kreeg de Haarlemse schilder Wybrand Hendriks in 1790 de opdracht de dochter van het doopsgezinde echtpaar Feitama van het familieportret te verwijderen. Ze was tegen de zin van haar ouders getrouwd met een militair en dus moesten alle herinneringen aan haar worden weggekwast.
Ook Adriaan de Lelie paste de familieportretten die hij ooit had geschilderd, later aan. Bijvoorbeeld in opdracht van nieuwe eigenaars. Hij poetste figuren weg, voegde er enkele aan toe en transformeerde zo het gezin van de vader tot een gezin van de zoon. Museum Van Loon toont momenteel ruim dertig schilderijen van Adriaan de Lelie en enkele tijdgenoten. Aanleiding is het portret dat hij in 1786 maakte van de familie Van Loon (zie boven), waaraan het museum zijn naam dankt.
Adriaan de Lelie (Tilburg 1755 – Amsterdam 1820) had als autodidact in Antwerpen extra schilder- en tekenles genomen. Daarna werkte hij in Düsseldorf, om vervolgens te verhuizen naar Amsterdam waar hij een kunsthandel begon. Hij ontwikkelde zich tot een veelgevraagd portret- en genreschilder. Notabelen, bankiers, notarissen, officieren, hoogleraren en vermogende kooplieden: ze lieten zich allemaal door hem vereeuwigen. De Lelie heeft zo letterlijk een gezicht gegeven aan het Amsterdam van rond de eeuwwisseling. Citaat:
Het historische perspectief wordt voor de bezoekers [van de expositie] versterkt door de samenhang tussen de schilderijen en de meubelen, wandbespanning en tapijten van de interieurs. De bezoeker ziet zo zijn directe omgeving weerspiegeld in de achttiende-eeuwse interieurs op de schilderijen.
De meeste schilderijen die nu in Museum Van Loon worden geëxposeerd, zijn afkomstig uit particuliere collecties en werden nooit eerder aan een groot publiek getoond. Behalve schilderijen van De Lelie zijn er familieportretten door bekende tijdgenoten zoals Tischbein, Regters, Laquy, Hodges en Quinkhard. De dertig getoonde werken geven een prachtig beeld van het huiselijk geluk en het weelderige interieur in de achttiende eeuw. — RvV
¶ De expositie is te zien van tot en met 19 januari 2015 in Museum Van Loon, Amsterdam (bespreking). De catalogus heet Adriaan de Lelie (1755-1820). Het achttiende-eeuwse familieportret. Uitgeverij WBooks. ISBN 9789462580398. Prijs: € 14,95 (64 blzz, met ca 50 illustraties in kleur). Lees hier de masterscriptie van Josephina de Fouw, Adriaan de Lelie (1755-1820): strateeg, netwerker en vernieuwer (UvA, 2014). En bekijk hier een diavoorstelling van enkele werken van De Lelie. En lees hier een ander blogbericht over de tentoonstelling.