Feest in Straatsburg (1789)

Eigentliche Vorstellung des Eigentliche Vorstellung des feyrlichen Auszugs der Frauenyimer aus dem Kaspelhaus in Strasburgzaterdag 6 december 2014 – Deze prent bevindt zich in de Bibliothèque Nationale et Universitaire van Straatsburg, waar hij de volgende titel heeft meegekregen: Eigentliche Vorstellung des feyrlichen Auszugs der Frauenyimer aus dem Kaspelhaus in Strasburg. Daar begrijp ik dus niets van. Het woord ‘Frauenyimer’ ken ik niet en ook het begrip ‘Kaspelhaus’ is mij onbekend. Kijk je goed naar de prent, dan zie je een orgie op straat.

Allereerst die donkere vlek op de prent. Die hoort er natuurlijk niet, maar ik kon geen betere afdruk vinden. Het lijkt wel brand- of rookschade. Gelukkig is de afbeelding zelf goed zichtbaar gebleven. De Franse titel verklaart een hoop: Libération des prostituées de la prison de Strasbourg. Kennelijk was de revolutionaire vonk ook in Straatsburg overgeslagen en meende men dat ook de dames van lichte zeden daar profijt van moesten hebben.

Op 14 juli 1789 was in Parijs de Bastille bestormd, het kruit buitgemaakt, de gevangenisdirecteur vermoord, en een paar valsemunters, twee gekken en een seksuele delinquent triomfantelijk bevrijd. Terwijl in Parijs hard werd gewerkt aan nieuwe wetten en verdere sanering van het openbare leven, breidde de opstand zich uit naar de provincie. En naar Straatsburg, dat toen al meer dan een eeuw onder Frans gezag stond. In deze hoofdstad van de Elzas werden op 6 augustus 1789 de in het spinhuis opgeborgen prostituées bevrijd.

De maker van deze prent moet de revolutionaire bedoelingen van de mannelijke helft van de Straatsburgse bevolking sterk in twijfel hebben getrokken. Wat een feest op straat! Vrouwen met half en heel ontblote borsten staan tussen hun opgelaten bevrijders. Helemaal links staat een dame die de zak van een sans-culotte even opentrekt: broekzak? gulp? Zittend op de grond roven een paar dames wat haastig neergeworpen kleren leeg (van de bewakers?). Je ziet ook enkele vrouwsjouwende mannen: zou er iets mis zijn met de voetjes van de dames? Rechts op de voorgrond staat een kreupele citoyen, met een paar kinderen. Stomverbaasd natuurlijk. — RvV

Update (met dank aan JF): Mogelijk hebben de Fransen moeite gehad met de onder de regel uitzwaaiende Duitse z en hebben ze het woord Frauenzi[m]mer verkeerd gelezen. ‘Frauenzimmer’ betekent niet alleen een ruimte, een kamer, maar kan ook een (soms minachtende) aanduiding voor een vrouw zijn – zoiets als ‘vrouwmens’. Het is dan ook de vraag of het hier alleen om prostituees gaat. Misschien worden hier eenvoudigweg ‘randvrouwen’ bedoeld: vrouwelijk tuig als dievegges en landlopers die in de gevangenis beland zijn.

Er is een lied van Telemannn, waarin met ‘Frauenzimmer’ een vrouw (of meid?) bedoeld wordt. Duidelijker nog is de betekenis van ‘Frauenzimmer’ in Sabinchen war ein Frauenzimmer, hét Duitse voorbeeld voor een Nederlandse nep-smartlap met kreupelrijm, die waarschijnlijk Westfries is, maar ook nog door Henk Elsink gezongen is (Johanna, Johanna, het meisje van halve dagén).

Dit bericht is geplaatst in Uncategorized. Bookmark de permalink.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.