Van Woensel

donderdag 12 juni 2008 – ’t Is alweer een paar maanden geleden dat het proefschrift van René Bakker verscheen: Reizen en de kunst van schrijven. Pieter van Woensel in het Ottomaanse Rijk, de Krim en Rusland 1784-1798’.

Bakker heeft het in eigen beheer uitgegeven, maar op een verzoek het toe te sturen met rekening heeft hij tot nu toe niet gereageerd.

De tekst is wel te raadplegen op Darenet, waar ook de volgende beschrijving staat:

Het proefschrift behandelt het leven van Pieter van Woensel (1747-1808), zijn reis naar het Ottomaanse Rijk en Rusland in de periode 1784-1789 en de boeken die hij hierover schreef. Van Woensel verbleef langdurig in het buitenland, was een uitgesproken non-conformist en vrijdenker. In tegenstelling tot vrijwel al zijn tijdgenoten waardeerde hij het enige land in Europa dat werd bestuurd op basis van islamitische wetgeving – het Ottomaanse Rijk – positief.

Volgens de alom geaccepteerde theorie van het oosterse despotisme had dit rijk een dictatoriaal bestuur, zonder wetgeving, met geen enkel respect voor privé-bezit en werden de onderdanen van de sultan geregeerd op basis van terreur.
Van Woensel weerlegde deze misvattingen op basis van de waarnemingen op zijn reis, en het gebruik van moderne bronnen en methodieken, zoals de Statistik (statenkunde), een nieuwe hulpwetenschap uit Duitsland.

Vanwege de afwijkende opvattingen, maar ook door de provocerende stijl, werd zijn boek Aanteekeningen, gehouden op eene reize door Turkijen, Natoliën, de Krim en Rusland, in de jaaren 1784-1789 door critici afgewezen.

Hoewel neerlandici het boek rekenen tot de Nederlandse literatuur, behoort het eerder tot de beginfase van de antropologie in Nederland.