www.weyerman.nl

Een nieuwe Jacob Campo Weyerman

zondag 15 januari 2023 – Tegen het einde van 2022 verraste de post de leden van de Stichting JCW met een aangenaam present: bij gelegenheid van het 45-jarig bestaan verscheen een geannoteerde editie van Den wandelende Jood. Voor de inleiding en de verklarende noten zorgde de Bredase campist Frans Wetzels. Het is een zeer verzorgd uitgegeven en rijk geïllustreerd boekje en een sieraad voor het Weyermanplankje in de boekenkast.

Het gaat hier om een uitgave van een (deel van) een handschrift uit de collectie van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde. Die collectie herbergt heel wat onbekende schatten. Een bekende schat is een band met handschriften van Jacob Campo Weyerman. Daarin zitten drie blijspelen – in 1979 naar het handschrift uitgegeven door André Hanou – en een vijftigtal bladzijden getiteld Den wandelende Jood.  

Hanou had die bladzijden ook al eens in getranscribeerde vorm opgenomen in de Mededelingen, maar nu ligt er een editie die ‘van fouten gezuiverd’ is en van verklarende aantekeningen voorzien. Voorts zijn de ontleningen getraceerd en het is moeilijk om hier niet de hulpvaardige hand te zien van de befaamde voetnotenfirma Bruggeman & Fuchs. 

woensdag 11 januari 2023 – Wie de Robinson Crusoe-klok hiernaast in het echt wil zien, moet snel zijn, want de tentoonstelling Once Upon a Time duurt nog maar tot en met 29 januari.

De klok maakt deel uit van een zeer grote particuliere verzameling empire klokken, die nu te zien is in het pop-upmuseum aan het Museumplein 4 in Amsterdam.

De Robinson Crusoe-klok behoort tot de groep Zwarte klokken. Kunsthistorici Alette Fleischer en Bart Krieger onderscheiden drie typen Zwarte empire klokken: 

• klokken met personificaties die een land of continent verbeelden
• bon noir-klokken met de idyllische Zwarte die één is met de natuur (‘Bon noir’ werd vroeger ‘bon sauvage’ genoemd)
• klokken met tot slaaf gemaakten die dwangarbeid verrichten (zie hierover de recensie van Arjen Ribbens, ‘De dekolonisatie van Zwarte klokken’ in de NRC 27-10-2022).

maandag 2 januari 2023 – De Vrijheid leidt De Politieke Kruyer (1782-1787) uit de gevangenis. Daarover gaat de prent die prijkt op het omslag van de nieuwe Mededelingen van de Stichting Jacob Campo Weyerman (MedJCW). De prent hoort bij het artikel van Cor de Vries over de slinkse verdedigingstactiek van advocaat Hespe, een van de auteurs van het radicale weekblad dat begin jaren tachtig van orangistische zijde onder vuur lag. 

Het artikel van Paul Krijnen heeft eveneens de achttiende-eeuwse politieke pers als onderwerp: de zaterdagbijlage van de Haagsche Courant, die als motto meekreeg Toegewijd aan Gezond Verstand (1795-1796) en geschreven werd door Pieter Quint Ondaatje en Lambertus Vonk. Zelfs na de Bataafse revolutie vonden zij een repressieve overheid tegenover zich.

maandag 26 december 2022 – De prent Christmas in the Country werd gestoken door Inigo Barlow naar het ontwerp van Samuel Collings, en eind 1790 gepubliceerd door de Londense uitgeversfirma Bentley & Co (gedateerd echter 1 januari 1791).

De plattelanders op deze prent hebben dolle pret. Ze zitten in de keuken. Aan de muur hangt de almanakkalender van 1791; die van 1790 zie je er nog net boven uitsteken. Aan het plafond hangen spek, een forse ham en een streng uien. Er wordt een pijpje gerookt en de glazen staan op tafel. Twee honden liggen amechtig over elkaar heen. Een vreemd model kat kijkt toe. Is het een kakstoeltje waar het jongetje links op zit?

Zojuist verschenen!

De geschiedenis van het beleg en ontzet van Groningen in 1672 spreekt nog altijd tot de verbeelding. Er was sprake van spanning, tragiek, sensatie en blijdschap. Er waren helden, verliezers en vooral veel onnodige slachtoffers.

Nadat vijandelijke troepen grote delen van Nederland hadden overmeesterd, rukten Keuls-Munsterse soldaten op naar Groningen. Onder leiding van hun bisschoppen vuurden zij wekenlang bommen en granaten op de stad af. Dat was tevergeefs, want Groningen hield stand. Zo werd het verzet in het noorden van het land een keerpunt tijdens het zogeheten Ramp- of Bisschopsjaar.

De herdenking van 350 jaar ontzet van Groningen was in 2022 aanleiding om nieuwe invalshoeken te verkennen. 

Dit boek bevat vier bijdragen waarin zowel de geopolitieke en militaire context als de beleving van de belegering en het ontzet aan bod komen. Veel aandacht is er voor de eigentijdse bronnen: wat vertellen ons kranten, brieven, prenten en pamfletten uit 1672 over wat zich in dit jaar in Groningen afspeelde? Speciale belangstelling is er voor de rol van de universiteit tijdens het militaire conflict. Haar studenten droegen bij aan het verzet dat resulteerde in de vrijheid die na afloop gevierd kon worden.

Arjen Dijkstra en Joop Koopmans (ed.), Verzet en vrijheid. Het Gronings Ontzet van 1672 en de Universiteit. Groningen, Uitgeverij Kleine Uil 2022. Prijs: € 22,50. Het boek is ook via de University of Groningen Press verkrijgbaar in een Open Access-editie.

Grondvergadering Stichting Jacob Campo Weyerman

Graag nodigen we alle vrienden en belangstellenden uit voor de grondvergadering van de Stichting Jacob Campo Weyerman:

zaterdag 21 januari 2023
aanvang 13.00 uur
Huize Lydia
Roelof Hartplein 2A, Amsterdam

Eindelijk! Na een aantal jaren van afgelasting en Zoom lijkt de traditie van waarachtig contact hervat te kunnen worden. 

Hieronder treft u het (aangevulde) programma. Enkele vraagtekens zijn uitroeptekens geworden!

Lees verder →

Uitnodiging zaterdag 21 januari 2023

maandag 5 december 2022 – Graag nodigen we alle vrienden en belangstellenden uit voor de grondvergadering van de Stichting Jacob Campo Weyerman: zaterdag 21 januari 2023 in Huize Lydia, Roelof Hartplein 2A in Amsterdam.

Eindelijk! Na een aantal jaren van afgelasting en Zoom lijkt de traditie van waarachtig contact hervat te kunnen worden. 

Hieronder treft u het programma. Het heeft een zekere voorlopigheid, omdat we graag rekenen met een verrassend programma-onderdeel.

donderdag 1 december 2022 – In De leevens byzonderheden, van Johan Hendrik, baron van Syberg vertelt Weyerman dat de beruchte goudmaker baron van Syberg, die indertijd in Wijk bij Duurstede verbleef, hem per brief had ontboden. Syberg had van Hagesteinse boeren gehoord dat er een schat te vinden moest zijn in een onderaards gewelf, achter het slot van Hagestein ‘ter plaats alwaar eertyds een Nonnenklooster had gestaan’. Of Weyerman zin had mee te gaan naar Hagestein?

Weyerman ging niet op de uitnodiging in: hij geloofde niet in de zotheden van de baron. Maar als hij wél samen met de baron op zoek zou zijn gegaan, zou de geschiedenis er misschien heel anders uitgezien hebben! In 2017 werd namelijk bij Hagestein een pot met bijna 500 munten uit de vijftiende eeuw gevonden, vlakbij de plek waar ooit het kasteel gestaan had.

Eerder dit jaar berichtte het museum van Vianen al over deze vondst. Of de ene helft van de vondst op dit moment nog steeds in Vianen te bekijken is, durf ik niet te zeggen, maar de andere helft van de schat is beslist wél nog te bekijken: deze ligt nog t/m 4 december in een vitrine in het Rijksmuseum van Oudheden te Leiden.

Ik heb ‘m vorige week gezien: de schat die Weyerman liet liggen! – Jac Fuchs 

dinsdag 29 november 2022 – Jacob Campo Weyerman kon dan wel bij herhaling beweren dat hij in Breda was geboren, zijn moeder en tante wisten wel beter. De conceptie vond vermoedelijk evenmin plaats binnen de muren van Breda. 

Op 11 oktober 1676 waren zijn vader Hendrick Weyerman en zijn moeder Elisabeth Sommeruell in de Grote Kerk van Den Bosch getrouwd. Bij het aangaan van het huwelijk hadden zij een eerder huwelijk achter de rug. Elisabeth woonde bij de Hinthamerpoort, haar Hendrick bij de Hinthamerstraat.

Over zijn komst naar ’s-Hertogenbosch – hij was ruiter in de bereden compagnie onder ritmeester La Feuillade – lichten de inkwartieringsregisters is. De noten in het boek van Jos Wassink over de prostitutie in De Bosch wezen me op het bestaan van die registers. Dus ging ik naar Den Bosch toe.

zondag 27 november 2022 – Onwillekeurig krijg je het idee dat de achttiende eeuw in het onderwijs is ingeklonken tot Sara Burgerhart en Schasz’ Reize door het Aapenland. Of tot een van beide. In zijn aanstekelijk en sympathiek boek Moeten we dit weten voor de toets? Hoe overleef ik het literatuuronderwijs? ­– twee vragen voor de prijs van één – schrijft Coen Peppelenbos over tal van aspecten van het onderwijs in de Nederlandse literatuur, met veel aandacht voor de historische letterkunde. Hij is daarbij ongegeneerd in zijn zendingsdrang en zijn verontwaardiging. Die verontwaardiging is vrijwel altijd terecht en meer dan eens nogal terughoudend geformuleerd. 

Peppelenbos, de oprichter en voornaamste stem van de website Tzum, is in het middelbaar onderwijs leraar geweest en nu, al sinds vele jaren, werkzaam als lerarenopleider. Wat hem niet lekker zit, is de marginalisering van de oudere letterkunde in de lerarenopleiding. Wanneer hij bezwaren formuleert, wordt hem dat nota bene als ‘oncollegiaal’ aangerekend. De omgekeerde wereld. Wie sloopt heet een bouwer, en wie kwaliteit wenst te behouden deugt niet.